EEN LOB VOOR ALLES

Richard Teichmann, een groot Duits schaker van een eeuw geleden, heeft eens gezegd: 'Schaken is voor 99 % tactiek.' Met die uitspraak willen go-spelers soms aantonen dat hun edele spel nog veel edeler is dan het edele schaakspel. Zelfs Lasker, wereldkampioen schaken 1894-1921, heeft eens gezegd: 'Schaken wordt alleen op aarde gespeeld, go in het hele universum.'
    Tegenwoordig mogen go-spelers er graag op wijzen dat sinds Kasparov in 1997 van Deep Blue verloor, go het laatste grote bordspel is dat nog niet door de computer is gekraakt. Inderdaad kunnen go-programma's, al ligt er al jaren een beloning van een miljoen dollar te wachten, nog steeds niet van spelers met een dan-graad winnen. Dat zou bewijzen dat go dieper, strategischer is dan het oppervlakkige en vooral tactische schaken. Schaak-inzicht zou zetelen in de linker, analytische hersenhelft, go-inzicht in de rechter hersenhelft, die van de artistieke patroonherkenning.
    Allemaal onzin - computers kunnen niet go-spelen omdat ze de veel grotere zettenkeus niet aankunnen - het aantal mogelijke go-stellingen is 10761, tegen het armoedje van 10120 bij schaken. Waarschijnlijk heeft Teichmann zijn uitspraak uit balorigheid gedaan toen hij een mooi opgezette partij had bedorven door in een val te trappen - ik citeer veel liever een Duitse schaker van een halve eeuw geleden, Kieninger, die eens het ware woord sprak: 'Combineren kunnen de meesten, schuiven slechts weinigen.' En Lasker heeft gezegd, na een blik op het hemelzwerk: 'Ach nee, ook go wordt alleen op aarde gespeeld.'
    Niet dat go geen schitterend spel is - maar dat het één pot nat is met schaken, blijkt ook uit een ervaring die ik zo'n veertig jaar geleden had. Toen ik go ontdekt had, en het in het Amsterdamse schaak-café begon te spelen, stonden de andere schakers al vlug om mijn bord heen, en wilden ze dat nieuwe spel ook leren. Het waren niet de minsten - Tan, Langeweg, Van Wijngaarden, Rebattu, en ze maakten zulke snelle vorderingen dat ik al na een week of twee besloot om de Amsterdamse Go Club, waarvan ik lid was, en die in die jaren gezien kon worden als het Nederlands team, uit te dagen voor een match.
    We wonnen met 9-1. Alleen onze sterkste speler, Tan, die op dat moment ook schaakkampioen van Nederland was, verloor - hij speelde aan het eerste bord dan ook tegen de enige werkelijk goede go-speler die er op dat moment in Nederland was, Ab Schilp. Kennelijk was de overdracht van inzicht van schaken naar go groot, en telde onze grote voorsprong in ervaring met dit soort spelen zwaarder dan de kleine voorsprong van de go-spelers bij dit ene spel.
    Tan ging trouwens al vlug ook Schilp voorbij - als eerste in Nederland haalde hij een dan-graad. Helaas stortte hij niet zolang daarna psychisch in, en moest hij beide spel-carrières opgeven. Hij werd, 25 jaar oud, teruggebracht naar zijn geboorteland Indonesië waar hij nog schijnt te leven - maar zijn schaakvrienden hebben hem nooit meer gezien.
    Een andere deelnemer aan die wedstrijd was Max Rebattu, een zeer sterk schaker, die toen al vooral met bridge bezig was. Maar ook voor go leerde hij door, en tussen 1963 en 1977 werd hij zeven maal kampioen van Nederland, alle keren dat die wedstrijd werd gehouden. Hij bereikte de 5e dan. Als bridger won hij zilver op een olympiade, en op een haar na werd hij ook eens wereldkampioen. Hij is lang niet het enige dubbeltalent op deze gebieden - kennelijk zitten al die spelletjes toch zo'n beetje in dezelfde hersenlob.

In Tan - Averbach, Beverwijk 1963, had Wit een pion gewonnen, wat pas door een late fout van Averbach beslissend werd. Heel gewiekst maakte Tan het nu uit: 55.b7! Zwart zag de dreiging niet; na 55...Tb3 56.Txd6 gaf hij het op. Maar een verdediging was er niet meer. Op 55...Le5 zou gekomen zijn 56.Tb6 Txb6 57.Lxb6 Lb8 58.Le3 gevolgd door Lf4, en na 55...Lb8 wint 56.Tb6 Ta5 57.Tb3 (om na Lf4 niet door Ta3+ gehinderd te worden) 57...Ta4 58.Tc3 f4 (Tb4 59.Lc5+) 59.Lb6 Ta6 60.Tc8 Txb6 61.Txb8 Kd7 62.Th7 enz.

© Tim Krabbé, 2003

Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina | Hoofdpagina schaken | Hoofdpagina algemene site