We hebben een kinderlijke wereldkampioen. Daarmee zal duidelijk zijn
welke ik bedoel. Op de Website van Kasparov, http://www.clubkasparov.ru
kan je 'De partij van het millennium' naspelen. Een onnozele zou kunnen
denken dat hij een partij van een ander bedoelt, of zijn eigen beste
partij van het millennium, maar hij bedoelt dat Kasparov - Topalov, Wijk
aan Zee 1999, de partij van alle partijen van het millennium
is.
Geen slechte keus. Kasparov is de sterkste en een
van de meest ideeënrijke spelers die er ooit zijn geweest, en die
partij tegen Topalov is schitterend. Ik geef hem nog eens om Kasparovs
commentaar op zijn site, waarin de stem hoorbaar is van een god die een
nieuw universum heeft geschapen, èn die van een jongen van 13 die
het rekord op de flipperkast heeft gebroken. Ik vertaal, kort in en vat
samen - wat vrij, maar in Kasparovs geest.
"Vaak is aan schakers de vraag gesteld: wat is uw beste partij? Het
traditionele antwoord is: 'Die heb ik nog niet gespeeld,' maar ik ben bang
dat het na 20 januari 1999 erg moeilijk voor mij zal worden om dat vol
te houden. Het is een droom de partij te spelen die je gehele carrière
nog een extra glans geeft, hoeveel briljante partijen je ook hebt gespeeld,
hoeveel originele combinaties je ook hebt uitgevoerd. Ik had nooit durven
denken dat ik op een goede dag de rebelse en romantische geest van het
schaakbord zou kunnen doen herleven met een combinatie die aan alle strenge
criteria voldoet.
Het is dus 20 januari 1999, de vierde ronde. Een
grote schaakfamilie heeft zich verzameld in een enorme hal in het kleine
Hollandse dorpje Wijk aan Zee aan de kust waar de wind altijd waait. Niets
wees er die dag op dat er iets ongewoons zou gebeuren, hoewel ik vreemde
voorgevoelens had.
Kasparov - Topalov
1.e4 d6 2.d4 Pf6 3.Pc3 g6 4.Le3 Lg7 5.Dd2 c6 6.f3 b5 7.Pge2 Pbd7
8.Lh6 Lxh6 9.Dxh6 Lb7 10.a3 e5 11.O-O-O De7 12.Kb1 a6 13.Pc1 O-O-O 14.Pb3
Ik vroeg mij af of het mogelijk zou zijn de dame van h6 naar b6 of a7 te
spelen. Een absurde gedachte die door mijn hoofd flitste en onmiddellijk
weer verdween. Het blote feit echter dat er zo'n idee bij mij opkwam, was
de proloog tot een prachtige combinatie. 14...exd4! 15.Txd4 c5 16.Td1
Pb6! De vage contouren van een combinatie zijn al ontstaan. 17.g3
Kb8 18.Pa5 La8 19.Lh3 d5 De zet 24.Txd4 stond mij al duidelijk voor
de geest. 20.Df4+ Ka7 21.The1 Hier zag ik de mogelijkheid van remise
door zetherhaling. (29. of 30.Dc7 waarna Zwart eeuwig schaak moet geven
- TK) Maar ik voelde dat er een mogelijkheid was om met een toren minder
door te spelen, hoewel ik me niet kon voorstellen waar dat toe zou leiden.
Hoewel, het idee van de zwarte koning op a4 troostte mijn hart, en de intuïtie
die iedere mens bij de geboorte meekrijgt, laten we zeggen de intuïtie
van de aanvaller, zei me dat er een winst inzat, een matnet dat ik ondanks
de enorme materiële achterstand rond de zwarte koning zou kunnen weven.
Ik was opgewonden van nieuwsgierigheid naar het onbekende. Zou ik ooit
nog een kans krijgen om de zwarte koning midden in mijn eigen kamp te lokken!?
21...d4 22.Pd5 Pbxd5 23.exd5 Dd6 (zie diagram)
24.Txd4!! Ik speelde deze zet zonder aarzelen, hoewel het hele
beeld van de combinatie mij nog niet duidelijk was. Topalov dacht een kwartier
na. Ik liep rond in de hal, of eigenlijk zweefde ik, en in die koortsachtige
ogenblikken zag ik de zet 37.Td7. Ik weet niet eens meer hoe deze variant
zich in mijn hoofd vormde, maar ik zag hem tot aan het einde, ik zag wat
er met de zwarte koning zou gebeuren na 36.Lf1 en 37.Td7, en ik kon mijn
opwinding niet meer onderdrukken, omdat ik mij op hetzelfde moment realiseerde
dat 24...Pb6 de hele constructie bedierf. Ik bad dat Topalov op d4 zou
slaan. Ik wist nog niet zeker dat ik dan zou winnen, maar ik was onder
de indruk van de schoonheid van wat ik zag. Ik kon mijn eigen ogen niet
geloven toen hij ineens in beweging kwam en de toren sloeg.
24...cxd4?! Deze zet verliest, maar verdient
toch een uitroepteken, want voor een grootse combinatie is een partner
nodig. Als Topalov de toren niet had geslagen, dan had het remise kunnen
worden - hij zou een half puntje meer hebben gehad, ik een half puntje
minder, maar het schaakspel en de schaakliefhebbers zouden heel veel hebben
verloren. Ik weet niet waarvoor ik werd beloond, maar Caissa was mij die
dag gunstig gezind.
25.Te7+! Deze zet speelde ik bliksemsnel.
25...Kb6 26.Dxd4+ Kxa5 27.b4+ Ka4 28.Dc3 Ik kon mij er niet meer
toe brengen na te denken, ik wilde alleen nog naar het slot toe. 28...Dxd5
29.Ta7! Lb7 30.Txb7 Dc4 Deze verdediging leidt tot de meest effectieve
matfinale. Die zag ik al meer dan een kwartier voor me, vanaf het moment
waarop dat beeld op geheimzinnige wijze in mijn brein was opgekomen. 31.Dxf6
Kxa3 De variant van mijn dromen kwam op het bord! Bang om mijn eigen
ogen te geloven ging ik nog eens goed na dat wat ik zo lang voor me had
gezien nu echt ging gebeuren. 32.Dxa6+ Kxb4 33.c3+! Kxc3 34.Da1+ Kd2
35.Db2+ Kd1 De zwarte koning heeft zijn kalvarie over het hele bord,
van b8 naar d1 voltooid! 36.Lf1! Td2 En nu: entree van de witte
toren. 37.Td7! Txd7! 38.Lxc4 bxc4 39.Dxh8 Td3 40.Da8 c3 41.Da4+ Ke1
42.f4 f5 43.Kc1 Td2 44.Da7 Topalov gaf op en deze schitterende partij
was voorbij."
En dan te bedenken dat Kasparov ook nog de kans heeft om de partij van het volgend millennium te spelen.
© Tim Krabbé, 1999
Bovenkant pagina | Index
AD Magazine schaakrubrieken | Hoofdpagina
schaken | Hoofdpagina
algemene site