De vorige week beschreef ik hoe Leonid Jarosj uit Kazan in 1983 op slag wereldberoemd werd door als eerste een orthodoxe Babson Task te componeren; een probleem waarin de vier promoties van een zwarte pion beantwoord moeten worden door de echo-promotie van een witte pion. (Zie ook die aflevering, of het verhaal De man die de Babson Task maakte.) Maar de sleutelzet, waarmee een paard werd geslagen, was erg grof. Dat werd Jarosj vanwege de moeilijkheid van de Babson Task wel vergeven, maar zelf beviel het hem niet. En na een maand of twee had hij bijna een nieuwe versie.
|
| Mat in 4
Jarosj, 1983 |
De bedoelde oplossing ging verder: 1...axb1D 2.axb8D Dxb2 (De4 3.Dxf4 Dxf4 4.Txf4 mat) 3.Dxb3 Dc3 4.Dbxc3 mat. Of 1...axb1T en nu niet 2.axb8D? Txb2 3.Dxb3 pat, maar 2.axb8T! Txb2 3.Txb3 Kxc4 4.Da4 mat. Of 1...axb1L en weer niet 2.axb8D? Le4 3.Df4 pat, maar 2.axb8L! Le4 3.Lxf4 Lxa8 4.Le3 mat. En tenslotte 1...axb1P en nu niet 2.axb8D? Pxd2 en Wit komt niet op tijd, maar 2.axb8P! Pxd2 3.Dc1, al moest Jarosj ook nog een mat vinden tegen 3...Pe4.
Maar waar moest de witte koning staan? Bijna overal maakte die een mat in 3 mogelijk met 1.Te1, dreigend Te4. Op 1...De5 volgt dan 2.Pxe5 en 3.Te4 mat, en op 1...Dxa8 komt 2.Txf4+ en 3.Txe4 mat. Door de koning bijvoorbeeld op f8 te zetten haalde je dat 1.Te1 er uit omdat Zwart na Dxf8+ pat komt te staan, maar dan werkte 1.a7 ook niet meer: 1...Dxf8+ 2.Kg7 Dg8+ (of ook 2...Dxa8 3.Txf4+ De4) 3.Kxg8 axb1D en er was geen mat. Hoe dat kaartenhuis te verstevigen zonder het te doen instorten?
Probleemcomponeren kan een marteling zijn. Een schaakprobleem is een kunstwerk, maar anders dan bij andere kunstwerken kan je niet zomaar zeggen dat het af is. Het probleem mag niet nevenoplosbaar zijn ('geachte heer Shakespeare, uw toneelstuk Hamlet komt niet voor opvoering in aanmerking, daar Hamlet veel eerder had kunnen zien dat Claudius een moordenaar was'), natuurlijk ook niet onoplosbaar, en nog heel veel meer niet. Maar de kou verdrijven betekent hier vaak meteen: van de hitte omkomen. Zoals ik in mijn boekje over de Babson Task (De man die de Babson Task wilde maken, 1986) al schreef: 'Het is alsof je een strak gedicht probeert te maken over de geluiden van tramarbeiders in de nacht, maar als je het overleest zie je dat in de zevende regel een flamingo voorkomt. Je werkt de flamingo weg - met als als gevolg dat het hele laatste couplet over pepermunt gaat. Voorzichtig alsof je een bom demonteert, omdat anders de flamingo terugkomt, verwijder je de pepermunt. En het lukt. Blij lees je het gedicht over... waarin het nu klaarlichte dag is. Je kunt van voren af aan beginnen.'
Tot gekwordens toe zocht Jarosj naar een oplossing. Hij keerde zelfs even terug naar het schema van zijn eerste Babson Task, liet dat weer varen - en zag toen in een goddelijke flits dat hij er een witte pion op d7 bij moest zetten. Dan was er een mat na 1...Dxd8+ 2.Kg7 Dg8+ (of Dxa8 3.Txf4+ De4) 3.Kxg8 axb1D, en wel: 4.d8D. Nu moest hij nog alleen een mat na 1...axb1P 2.axb8P Pxd2 3.Dc1 Pe4 vinden - 4.Pc6 ging niet, want dan dekte La8 het veld e4 niet meer. Daar heeft hij nog een tijd naar gekeken vóór hij ontdekte hoe schaakstekeblind hij was: veld e4 is na Pe4 geblokkeerd, en dus was 4.Pc6 wèl mat. De Babson Task was af.
|
| Wit geeft mat in 4
L. Jarosj, 1983 |
© Tim Krabbé, 2002
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina schaken |
Hoofdpagina algemene site