In februari overleed op tachtigjarige leeftijd Ratmir Cholmow. In de jaren zestig en zeventig hoorde hij bij de sterkste Sovjet-spelers. In het Sovjet-kampioenschap, destijds het sterkste jaarlijkse toernooi ter wereld, speelde hij zeventien keer, meestal goed. In 1963 werd hij gedeeld eerste met Spassky en Stein - de laatste won beslissingsdriekamp. Cholmow versloeg bijna iedereen wel eens; tegen Fischer en Kasparov won hij zijn enige partij. (Maar zie PS.) 'Hij had het soort talent van Capablanca,' heeft Kortsjnoi gezegd. 'Hij hoefde niet te studeren.'
Er was echter iets vreemds met Cholmow - in tegenstelling tot zijn collega's, ook zwakkeren dan hij, mocht hij nooit in het westen spelen, een beperking die zijn carrière heeft beknot. Het waarom was ook voor hemzelf een raadsel. Misschien omdat hij geen partijlid was, en wel een groot drinker - in zijn jeugd kostte een drankgelag hem eens een jaar schorsing. Maar waarschijnlijk dankte hij zijn pech aan het feit dat hij in de oorlog als matroos met zijn schip in Amerika terecht was gekomen, en dat hij later na schipbreuk ook een tijd in Japan had gezeten - mogelijk vreesden de autoriteiten dat hij toen als spion was geronseld.
Cholmow leerde schaken op een leeftijd waarop sommigen tegenwoordig al grootmeester zijn (twaalf), en twee jaar later was hij, zonder ooit een schaakboek te hebben bekeken, kampioen van Archangelsk. Hij had een vreemde dubbele reputatie: die van de 'centrale verdediger' waar niet doorheen te komen was, maar ook die van een geniaal aanvaller. Zijn twee bekendste partijen besliste hij met dezelfde zet.
Cholmow - Keres, Tiflis, Kampioenschap Sovjet Unie 1959
Deze partij noemde Cholmow de beste van zijn leven.
1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.e5 Pg4 5.Lxc6 dxc6 6.O-O g6 7.Te1 Lg7 8.h3 Ph6 9.Pc3 b6 10.d4 cxd4 11.Pxd4 c5
(zie diagram)
12.Pc6! Voor de hand liggend - maar: hoe komt dat paard na 12...Dd7 nog levend terug? 13.Pxe7! De geniale pointe. 13...Kxe7 Na 13...Dxd1 14.Txd1 Kxe7 15.Lg5+ Ke6 16.Td6+ Kf5 17.f4 gaat Zwart mat, en na 13...Dxe7 14.Pd5 Dd8 15.Pf6+ Ke7 16.Lg5 Dxd1 17.Taxd1 Le6 18.Ph5+ Kf8 19.Pxg7 Kxg7 20.Lf6+ Kg8 21.g4 staat Zwart nog steeds een stuk voor, maar is hij totaal lamgelegd. 14.Lxh6 Lxh6 15.Df3 Lg7 16.Pd5+ Niet 16.Dxa8 Lb7 17.Dxa7 Dc6 18.f3 Ta8 16...Kd8 Op Kf8 volgt fraai 17.e6 Db7 18.e7+ Ke8 19.Df6 en Wit wint. 17.Tad1 Lb7 18.Db3 Lc6 19.Pxb6 axb6 20.Dxf7 Lxe5 21.Txd7+ en na nog een paar zetten gaf Zwart het op.
Wit aan zet
Cholmow - Bronstein, Kampioenschap Sovjet-Unie 1965
Pc3 staat aangevallen. Maar: 18.Pc6! De eerste pointe van deze ongelooflijke zet is dat veld e5 wordt ontruimd. 18...Pxc6 19.e5 En de tweede dat nu e4 kan worden ontruimd. 19...Lg5+ Paniek. 19...dxe5 ging niet wegens 20.Pe4 Lg5+ 21.Pxg5 f6 22.Pxh7 en ook 19...Lxe5 20.f6! (ruimt de diagonaal voor Ld3) 20...Lxf6 21.Ld3 Lg5+ 22.Txg5 f5 23.Tdg1 Ta7 24.Pe2 helpt niet; het paard springt rustig naar h5, gevolgd door Tg7. Maar 19...Pxe5 was een verdediging: 20.Pe4 Pg6! 21.Pxf6 Dxf6 22.fxg6 Dg7 23.Dxg7+ Kxg7 24.gxf7+ Kxf7 25.Txd6 en Wit staat beter, maar waarschijnlijk niet gewonnen.
In de partij won Wit nu makkelijk na 20.Txg5 f6 21.exd6 Df7 22.Tg3 bxc3 23.Lc4 cxb2+ 24.Kb1 Pd8 25.Tdg1 Ta7 26.d7 Txd7 27.fxe6 Pxe6 28.Lxe6 Td1+ en na nog een paar tijdnoodzetten gaf Zwart het op.
© Tim Krabbé, 2006
PS 26 juni: Enkele lezers wezen erop dat Cholmow ook een partij van Fischer verloor; in Skopje 1967.
|
Bovenkant pagina
Hoofdpagina schaken
Hoofdpagina algemene site