Honderd jaar geleden, op 24 april 1904, begon in het kleine maar rijke
kuuroord Cambridge Springs, halverwege New York en Chicago aan de Erie
spoorlijn, een legendarisch schaaktoernooi. Het werd georganiseerd door William Douglas Rider Jr., de eigenaar van het paleiselijke Hotel Rider, majestueus op een heuvel gelegen en voorzien van liften, electrisch licht, en in alle vijfhonderd kamers telefoon. Het was gebouwd in 1897 toen ook het ambitieuze plaatsje zijn naam van Cambridgeboro in Cambridge Springs had veranderd. Twee schaakminnende miljonairs (omgerekend naar nu: miljardairs), Isaac Rice en Albert de Rothschild, en de Erie Railroad Company waren sponsors, maar er kwam ook geld binnen van abonnementen op het dagelijkse toernooibulletin - een nieuwigheid.
De acht Europese deelnemers werden als vorsten binnengehaald en samen met de acht Amerikanen in Washington aan President Theodore Roosevelt voorgesteld. In Cambridge Springs kregen alle schoolkinderen vrij, om ze bij hun rijtuigrit naar het hotel toe te juichen en met vlaggen te zwaaien. Het hele stadje werd in de boenwas gezet, compleet met verordeningen dat de beerputten moesten worden gedempt.
Rider wilde er een groots jaarlijks toernooi van maken, maar hij stierf binnen het jaar, het hotel moest worden verkocht, kreeg minder glorieuze bestemmingen, en brandde in 1931 af. Er is in Cambridge Springs nog maar één toernooi geweest; het Amerikaans kampioenschap van 1988. Op 16 mei is er een eeuwfeest - een weekendtoernooitje met wat lezingen.
Het grote toernooi leeft voort door de Cambridge Springs Verdediging (1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pc3 Pf6 4.Lg5 Pbd7 5.e3 c6 6.Pf3 Da5) die nog steeds een goede naam heeft, Laskers partijen tegen Napier en Pillsbury (op beide kom ik terug) en de verrassende overwinning van de 26-jarige Amerikaan Frank Marshall, met 13 uit 15, twee punten vóór wereldkampioen Lasker en Janowski. Marshall is lang de sterkste Amerikaan en een topspeler in de wereld geweest, maar Cambridge Springs 1904 bleef zijn hoogtepunt.
Janowsky - Marshall, Cambridge Springs
1904
Vóór deze elfde ronde gingen Marshall en Janowski samen
aan kop.
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pc3 c5
4.e3 Pc6 5.Pf3 Pf6 6.a3 Pe4 7.Ld3 Pxc3 8.bxc3 Ld6 9.O-O O-O 10.De2 Pa5
11.e4 dxc4 12.Lxc4 Pxc4 13.Dxc4 Dc7 14.Dd3 Ld7 15.e5 Le7 16.Pg5 Lxg5
17.Lxg5 Tfc8 18.Dg3 Kh8 19.Tfe1 cxd4 20.cxd4 Dc3 21.Df4 Kg8 22.Tab1 b6
23.h4 Dxa3 24.h5 h6 25.Lh4 Tc3 26.Dg4 Tac8 27.Kh2 Df8 28.Te4 Lc6 29.Tf4
Kh7 30.f3 Ld5 31.Dg3 Lc4 32.Ta1 a5 33.Tg4 Ld3 (zie diagram)
Tarrasch heeft
over Janowski gezegd: 'Hij weet hoe hij moet aanvallen, alleen niet
wanneer.' Hier heeft hij niets voor de geofferde pion.
34.Lf6 Dan maar het laatste schip
verbranden. 34...gxf6 35.exf6
Dreigt Tg7+ en Df4, maar Zwart kan dat makkelijk pareren. Het is echter
verbazend hoe Janowksi kansen blijft scheppen. 35...Td8 36.Te1 Kh8 37.Te5 Lf5 38.Tg7 Txd4
39.Tb5 Tcc4 40.De5 Dd6 41.g4 Dxe5+ 42.Txe5 Lxg4 Na 42...Ld3
43.Txf7 moet Zwart nog uitkijken; Tc8 wint dan, maar 43...a4 44.Tf8+
Kh7 45.Txe6 enz. verliest zelfs. 43.fxg4
Tc2+ 44.Kg3 Td3+ 45.Kf4 Tc4+ 45...Tf2+ 46.Kd3 Td1 won een toren.
46.Te4 Txe4+ 47.Kxe4 Td7 48.Kf4 a4
49.g5 hxg5+ 50.Kxg5 a3 51.Kh6 48.Kf4 a4 49.g5 hxg5+ 50.Kxg5 a3 51.Kh6
51...a2? 52.Th7+ Kg8 53.Tg7+ Kh8 is remise, want Kf8 54.Kh7 is mat 51...Ta7 52.Th7+ Kg8 53.Tg7+ Kf8 54.Kh7 Ke8
55.Kg8 a2 56.h6 a1D 57.h7 (zie diagram rechts)
Het lijkt zowaar nog iets. 57...Dxf6
Aardiger en sneller was 57...Ta8! 58.Txf7 Dg1+ 59.Tg7 Dxg7+ 60.Kxg7
(fxg7 Ke7 mat) Ta7+ 61.Kg6 Txh7 enz. Na 58.h8D Ke7 hield Wit het nog twintig
zetten vol.
© Tim Krabbé, 2004
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site