Hitchcock vertelde graag het verhaal van de scenarioschrijver die bij hem was gekomen met een groot probleem: hij bedacht 's nachts in zijn dromen altijd schitterende ideeën voor films, maar hij was ze de volgende ochtend ook altijd weer vergeten. Hitchcock adviseerde hem om een blocnootje en een potlood op zijn nachtkastje te leggen; als hij bij het krijgen van zo'n droom-idee dan half wakker werd, dan kon hij het met een paar steekwoorden opschrijven.
En al de eerste ochtend zag de scenarioschrijver bij het wakkerworden tot zijn grote vreugde dat hij 's nachts inderdaad iets op het blocnootje had geschreven. Vol verwachting las hij het. Er stond: 'Boy meets girl.'
Er is weinig tegen in te brengen: dat is een prachtig verhaal-idee, hoe vaak het ook al met succes is uitgewerkt. Waarschijnlijk wilde Hitchcock met deze anekdote zeggen dat alle verhalen uiteindelijk neerkomen op 'Boy meets girl', of wilde hij betogen dat het niet gaat om het idee voor een verhaal, maar om de uitwerking.
Maar er zijn ook talloze voorbeelden van kunstenaars en wetenschappers die in hun dromen ideeën kregen of oplossingen zagen waar ze in hun wakende leven tevergeefs naar hadden gezocht. Robert Louis Stevenson bedacht zijn klassieke roman Dr. Jekyll en Mr. Hyde in een droom, en het bekendste voorbeeld is de negentiende-eeuwse Duitse chemicus Friedrich von Kekulé die jarenlang vruchteloos het raadsel van de structuur van het benzeenmolecuul had proberen op te lossen. Toen hij tijdens een rit in een rijtuig in slaap viel, en droomde over een slang die zichzelf in de staart beet, besefte hij dat die structuur een ring was.
Ook schakers zien soms meer terwijl ze slapen dan wanneer ze wakker zijn. Ik heb al eens over dat nachtelijk schaakinzicht en over andere schaakdromen geschreven, maar onlangs kwam ik in een mooi stuk in New in Chess van Genna Sosonko, De Morpheus Variant, een paar voorbeelden tegen die ik nog niet kende.
Zwart aan zet
Sosonko - Timman, Tilburg 1983
Timman stond met zijn opgesloten koning zeer slecht en hij verloor
snel: 32...Td2+ 33.Kg3 Td3 34.Kf2 Td2+ 35.Ke3 Th2 36.Pd6 Txh4 37.Pf7 g5
38.Th8+ en mat op de volgende zet. De nacht na die partij zag hij in
een droom echter de redding die hij achter het bord had gemist:
32...h5! Lijkt zelfmoord, want als Zwart na 33.g5 Pg8 speelt, zit zijn
koning eeuwig opgesloten. Hij doet echter 33...Pxe4!, en heeft na het
gedwongen 34.fxe4 Td2+ een dolle toren die eeuwig schaak kan blijven
geven omdat het pat is wanneer de witte koning hem slaat.
Wit aan zet
Furman - Kholmov, Kampioenschap SU, Leningrad 1963
Wit staat goed, maar met 30.Dg4 kwam hij er niet door; na 30...g6
31.Dh4 Pxe3 32.Df6 Pf5 33.Le5 Df8 34.f4 h5 35.Kh2 h4 36.Ta5 Dd8 werd er
remise gegeven.
De hele nacht lag Furman wakker van het gevoel
dat hij een kans had gemist om Kholmov mat te zetten. Hoe dat moest zag
hij pas toen hij tegen de ochtend eindelijk insliep: 30.Txh6+! en Wit
wint geforceerd: 30...gxh6 (30...Kg8 31.Th8+ Kxh8 32.Dh6+ en mat)
31.Df5+ Kg8 32.Dg4+ Kf8 33.Dg7+ Ke7 34.De5+ Kf8 (of Kd8 35.Db8+ Ke7
36.Lc5+ met dame-winst) 35.Lc5+, opnieuw met dame-winst of mat.
© Tim Krabbé, 2004
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site