Er zijn de laatste jaren nogal wat verzamelingen verschenen met de beste,
de mooiste, de meest verbazende partijen (of zetten) Aller Tijden. De meest
ambitieuze daarvan is het recente boek The 100 Best Chess Games of the
20th Century, Ranked, van de Amerikaanse grootmeester en schrijver
Andrew Soltis.
Soltis is niet over één nacht ijs
gegaan. 'Goed' is bij hem geen nattevingerwerk, maar een combinatie van
vijf criteria. 1: Algemene esthetische kwaliteit - is een partij
leuk, aardig, pretty. Wat pretty precies is definieert hij niet,
terecht natuurlijk. 2: Originaliteit - een loperoffer op h7 scoort
niet hoog. 3: Tegenstand. Een mooie partij tegen een knoeier telt
niet. 4: Correctheid en moeilijkheid. Dit sluit veel beroemde spektakelstukken
uit. En 5: Breedte en diepte; een goede partij heeft méér
dan een aantrekkelijk fragment.
Soltis heeft 7000 partijen nagespeeld, en liet zijn
criteria los op een longlist van 300 die hij elk per criterium 1
tot 20 punten gaf. In de top-100 die aldus ontstond is Kasparov kampioen
met 6 partijen die hij alle zes won. Dat zal hem plezier doen, temeer omdat
er niets van Kramnik bij is, en Karpov al zijn drie partijen op de lijst
verloor. Mooie scores hebben ook Fischer (4½ uit 5), Aljechin
(4/5), Botwinnik (4½/6) en Capablanca (4½/7).
Heel aardig is dat Soltis ook een lijstje geeft
van de 5 meest overschatte partijen van de eeuw: Fischer - Tal,
Leipzig 1960; Lasker - Napier, Cambridge Springs 1904; Réti - Bogoljubow,
New York 1924; Lasker - Capablanca, St. Petersburg 1914, en:
Sämisch - Nimzowitsch, Kopenhagen 1923
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 b6 4.g3 Lb7 5.Lg2 Le7 6.Pc3 O-O 7.O-O d5
8.Pe5 c6 
9.cxd5
cxd5 10.Lf4 a6 11.Tc1 b5 12.Db3 Pc6 13.Pxc6 Lxc6 14.h3 Dd7 15.Kh2 Ph5 16.Ld2
f5 17.Dd1 b4 18.Pb1 Lb5 19.Tg1 Ld6 20.e4 fxe4 21.Dxh5 Txf2 22.Dg5 Taf8
23.Kh1 T8f5 24.De3 Ld3 25.Tce1 (zie diagram) 25...h6
en Wit gaf het op. Talloze malen gepubliceerd, als de
Onsterfelijke
Zetdwangpartij maar, zegt Soltis terecht: de slotstelling is geen echte
zetdwang (Zwart dreigt Tf3 met damewinst) en meer dan een aardig partijtje
met één heel mooie zet, de slotzet, is het niet.
Maar goed, de Partij van de Eeuw. Met zijn wel erg serieuze berekeningen
komt Soltis tot een gedeelde eerste plaats voor twee partijen, ieder met
92 van de 100 mogelijke punten. Hij is er de man niet naar om dan maar
ergens een puntje af te trekken en stiekem zijn eigen favoriet te laten
winnen. Sterker nog, hij zegt doodleuk: 'Er moet geen betekenis worden
toegekend aan de volgorde van partijen met gelijke punten.' Ja zeg, dat
doe je maar voor de tachtigste plaats, maar als twee boksers de ring inklimmen
voor het Gevecht van de Eeuw wil ik méér dan dat de scheids
de arm van één van hen omhoog steekt en roept dat daar geen
betekenis aan moet worden toegekend.
Gek is ook dat Soltis van die gelijk geëindigden
nu juist een partij Estrin - Berliner uit 1968 het nummer één
toekent. Maar dat is een correspondentiepartij! Die had helemaal niet mee
mogen doen, want al die mooie criteria hebben een heel andere betekenis
als je een dag over een zet na mag denken.
Soltis' partij no. 2 echter, zal iedere schaker
van harte als de echte Partij van de Eeuw omhelzen.
Polugajevsky - Nezhmetdinov, Sochi 1958
Rashid Nezhmetdinov (1912 - 1974) uit Kazan zou je een cultschaker
kunnen noemen. Hij was te wisselvallig om grootmeester te worden, maar
oogstte eeuwige roem met een paar geniale partijen. Hij was ook meester
in het (Russisch) dammen, en gaf gemengde blindsimultaans in beide spelen.
1.d4 Pf6 2.c4 d6 3.Pc3 e5 4.e4 exd4 5.Dxd4 Pc6 6.Dd2 g6 7.b3 Lg7
8.Lb2 O-O 
9.Ld3
Pg4 10.Pge2 Dh4 11.Pg3 Pge5 12.O-O f5 13.f3 Lh6 14.Dd1 f4 15.Pge2 g5 16.Pd5
g4 17.g3 fxg3 18.hxg3 Dh3 19.f4 Want 19...Pf3+ 20.Kf2 Dh2+ 21.Ke3 is
niet gevaarlijk voor Wit. 19...Le6 Met ver vooruitziende blik. 20.Lc2
Tf7 21.Kf2 Dh2+ 22.Ke3 Lxd5 23.cxd5 Pb4 24.Th1 (zie diagram)
24...Txf4 Dat was hij al bij de 19e zet van plan. 25.Txh2
Wit heeft niet beter, want 25.Pxf4 Pxc2+ en 25.gxf4 Lxf4+ enz, gaan niet.
25...Tf3++
26.Kd4 Lg7 Een stille zet die een tweede stille zet dreigt: b5 gevolgd
door Pec6 mat. Er dreigt ook 27...c5+ 28.dxc6 bxc6 en c5 mat. Soltis geeft
de volgende varianten: a) 27.Pg1 Txg3 28.Pe2 Tf3 29.Pg1 Ped3+ 30.Kc4 Pxb2+
31.Kxb4 Lc3+ 32.Ka3 b5 en wint; b) 27.Pc3 Txg3 met de dreiging Pbd3 en
wint; c) 27.Tf2 Txf2 28.Ke3 Tf3+ 29.Kd2 Lh6+ 30.Pf4 Txg3 'met moordende
aanval.' 27.a4 Nu loopt het geforceerd mat. 27...c5+ 28.dxc6
bxc6 29.Ld3 Pexd3+ 30.Kc4 d5+ 31.exd5 cxd5+ 32.Kb5 Tb8+ 33.Ka5 Pc6+
en Wit gaf het ten onrechte op; in zo'n partij moet je de matzet laten
uitvoeren.
© Tim Krabbé, 2000
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site |