Wat was Euwe nu eigenlijk voor een schaker? Ik herinner me een gesprek
tussen enkele Nederlandse grootmeesters, onmiddellijk na zijn dood, over
hoe moeilijk het was om voor de herdenkingsartikelen een grootse partij-uit-één-stuk
van hem te vinden.
Dat was een paradox in de schaker Euwe - hij werd
gezien als methodicus, hij benaderde het schaken ook wetenschappelijk zoals
haast niemand vóór hem, maar in praktijk maakte hij relatief
veel blunders, terwijl hij juist een handige kansenbenutter was, die soms
behoorlijk intuïtief en gewaagd speelde. Die durf was dan wel weer
op methodische leest geschoeid, die intuïtie iets beredeneerds. Kenmerkend
is hoe Euwe een van zijn fraaiste partijen zag.
Euwe - Najdorf, Zürich 1953
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.g3 Lg7 4.Lg2 O-O 5.Pc3 c5 6.d5 e5 7.Lg5 h6 8.Lxf6
Dxf6 9.d6 Consequent èn speculatief. Deze pion splijt de zwarte
stelling, maar kan ook zwak worden, en zijn onmiddellijke handhaving leidt
tot grote complicaties. In 'Schaakmat' legde Euwe uit dat een stelling
durf kan afdwingen: 'Men bewondert de durf en de combinatiekracht
van de aanvaller. Ten dele terecht en ten dele ook ten onrechte. Beginnen
wij bij de 'durf'. Er is inderdaad moed nodig om een pion, een stuk of
zelfs een toren te offeren zonder dat de compensatie duidelijk en aanwijsbaar
is. Maar in zeer veel gevallen is deze moed tot op zekere hoogte uit de
nood geboren. Men heeft de partij gewaagd opgezet en moet de consequenties
aanvaarden, daar een terugdeinzen onherroepelijk tot nadeel moet leiden.
(...) "Dus met geweld", concludeerde ik en mijn zevende en negende zet
demonstreerden dit voornemen.'
9...Pc6 10.e3 b6 11.Ld5 Kh8 12.Pe4 Dd8 13.h4
Gedwongen beeldspraak: een springplank voor het paard. 13...f5 14.Pg5
Lb7 15.g4 Wit moet op aanval spelen. Na 15.Pf7+ Txf7 16.Lxf7 Pb4 17.Th2
Df6 staat Zwart goed. 15...e4 16.Pe2 Lxb2 17.Pf4 Df6 Beter Lxa1.
Omdat dan 18.Dxa1+ Df6 19.Pxg6+ Kg7 20.Dxf6+ Txf6 21.Pf4 op Tff8! strandt,
moet Wit het proberen met 18.gxf5 Lc3+ 19.Kf1 Txf5 20.Pxg6+ Kg7 
21.Pxe4
met vele dreigingen. Euwe: 'Het beeld is steeds hetzelfde, Wit valt aan
met al zijn stukken, terwijl Zwart zijn damevleugel niet gebruiken kan.'
18.gxf5
Lxa1 19.Pxg6+ Kg7 20.Pxe4 Lc3+ (Dxf5 21.Dxa1+ Kxg6 22.Tg1+)
21.Kf1
Dxf5 22.Pf4 (zie diagram) 22...Kh8 Als Zwart zijn loper
redt, krijgt Wit een vernietigende aanval, bijvoorbeeld Le5 23.Pg3 Dh7
24.Dg4+ Kh8 25.Pg6+, of Lf6 23.Pg3 De5 24.Dg4+. 23.Pxc3 'Wit heeft
nu voor de kwaliteit alles wat hij zich maar wensen kan.' 23...Tae8
Beter Pd8 24.Lxb7 Pxb7, maar na 25.Pd5 zijn alle kansen bij Wit. 24.Pce2
Tg8 25.h5 Tg5 26.Pg3 Txg3 27.fxg3 Txe3 28.Kf2 Te8 29.Te1 Txe1 30.Dxe1 Kg7
31.De8 Dc2+ 32.Kg1 Dd1+ 33.Kh2 Dc2+ 34.Pg2 Df5 35.Dg8+ Kf6 36.Dh8+ Kg5
37.Dg7+ en Zwart gaf het op.
Hoewel Euwe, niet als schaakschrijver, maar zeker als speler, bijna
steeds amateur was, heeft hij nooit kunnen verbergen dat hij zielsveel
van het spel hield. Zoals veel groten, bleef hij tot op hoge leeftijd ijzersterk.
Euwe - Sosonko, 1e matchpartij, Hilversum 1975
Euwe's tegenstander in die match vanwege zijn 75ste levensjaar zou
eigenlijk Timman zijn, die precies een halve eeuw jonger was, maar toen
diens vader plotseling overleed, viel Sosonko voor hem in. Die was nog
geen grootmeester, maar zeker al een van de sterkste vijftig spelers van
de wereld - in het Hoogovenstoernooi van dat jaar was hij, vóór
o.a. Timman, vijfde geworden.
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.e3 O-O 5.Ld3 d5 6.Pf3 c5 7.O-O cxd4
8.exd4 dxc4 9.Lxc4 b6 10.Lg5 Lb7 11.Pe5 Le7 12.De2 Pc6 13.Tad1 Pa5 14.La6
Lxa6 15.Dxa6 Dc8 16.De2 Db7 17.Td3 Tad8 Onderschat Wits actie. 18.b4!
Pc6 Na Lxb4 19.Lxf6 wordt de witte aanval te sterk. Maar nu verliest
Zwart een pion. 19.Df3 Tc8 20.b5 Pa5 21.Dxb7 Pxb7 22.Pc6 Tfe8 23.Pxa7
Tc4 24.Pc6 Lb4 25.Lxf6 Txc3 26.Txc3 Lxc3 27.Le5 Ta8 28.Tc1 Txa2 29.h3
Wit moet op de onderste rij passen - maar Zwart ook. 29...Ta3 30.d5!
Creëert een beslissende vrijpion. 30...Ld2 Na Lxe5 
31.Pxe5
wint Wit: 31...Pc5 32.d6 Kf8 33.Pd7+! of 31...Ta8 32.dxe6 fxe6 33.Tc6 of
31...Pd6 32.Tc6 f6 33.Txd6 fxe5 34.dxe6 enz. 31.Td1 Ta2 (zie
diagram) 32.dxe6? Jammer: 32.d6 f6 33.Lg3 Pc5 34.Pb8 Kf7 35.d7
Ke7 36.Lf4 Pxd7 37.Pc6+ is winnend - Euwe had Pc6+ niet gezien. Hij bleef
zeer goed staan, maar Sosonko verdedigde zich scherp. 32...fxe6 33.Pd4
Pc5 34.Pf3 Pe4 35.Ld4 La5 36.Tc1 Pc5 37.Pe5 Lb4 38.Td1 h6 39.Pc4 Pa4 40.Pxb6
Pc3 41.Lxc3 Lxc3 42.Pc8 Tb2 43.b6 La5 44.Td6 Le1 45.Kf1 Lxf2 46.b7 Lg3
47.Tb6 Tf2+ 48.Kg1 Tc2 49.Tb1 Lb8 50.Pb6 Tc7 51.Pa4 Tc4 en remise gegeven.
Sosonko won de tweede partij.
© Tim Krabbé, 2001
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site