Het beste wat er over het Nederlands schaakkampioenschap gezegd kan
worden, is dat de computer Fritz, die ook mee mocht 'spelen' (de aanhalingstekens
zijn nodig omdat wat hij doet geen schaken is) geen invloed heeft gehad
op de uitslag. Van Wely is kampioen, of je Fritz' uitslagen meerekent of
niet.
Het slechtste wat er over het Nederlands kampioenschap
gezegd kan worden is dat het in geen jaren zo weinig publiciteit heeft
gekregen. En dat terwijl publiciteit nu juist de bedoeling was van de Fritz-grol.
Er kwàm wel veel publiciteit, maar die was alleen voor Fritz.
Vóór het toernooi stond in een persbericht
over het meedoen van Fritz: 'Traditionele schaakjournalisten hebben dit
nieuwe idee finaal gekraakt' - wat natuurlijk betekende: 'Oude zakken kunnen
dit allemaal niet meer bijbenen.' Het feit dat Fritz kampioen van Nederland
kon worden deed me echter denken aan iets nog veel ouderwetsers: die Romeinse
keizer die zijn paard consul maakte.
Er stond in dat persbericht ook: 'Schaakgrootmeesters
zoals de beste speler ter wereld, Gary Kasparov, wijzen erop dat deelname
van de computers onvermijdelijk is.' Een tijdje geleden heeft Kasparov
inderdaad gezegd dat een computer om het echte wereldkampioenschap moet
kunnen spelen. Dat volgens hem een opblaaspop dus Miss World moet kunnen
worden, daartegen kan geen enkele oude zak bezwaar hebben, maar dat hij
dus niet begrijpt wat een computer is, is erg. Waarschijnlijk denkt hij
dat omdat er schaakzetten uit een schaakcomputer komen, het schaken
is wat hij doet. Dat is het niet.
Een tijdje geleden kreeg ik een e-mail van Frederic
Friedel, de Duitse eigenaar van Fritz. Hij maakte zich vrolijk over iemand
die bezwaar had gemaakt tegen het gebruik van het woord 'denken' in verband
met Fritz. 'Hemeltje, heeft deze persoon enig idee van wat er gebeurt in
de computerwereld?' schamperde Friedel - 'Fritz denkt dat hij kan
denken.'
Ja, omdat hij een computer is. De hardleersen onder
degenen die weigeren verschil te zien tussen het denken van de computer
en dat van een mens moeten dat verschil dan maar uitdrukken in het aantal jaren
gevangenisstraf dat ze zouden krijgen wanneer ze een kogel door Fritz dan
wel door Van Wely zouden schieten.
Alleen al dat trots vermelde feit dat Fritz twee
miljoen stellingen in één seconde beoordeelt! Een mens één
in drie seconden, of zoiets. Dat is niet alleen een heel andere manier
van schaken, de zetten die dat oplevert zijn ook heel anders. In sommige
stellingen is de computer zwakker dan een clubspeler, in andere sterker
dan de wereldkampioen. (Zie onder, en ook volgende week.) Dat maakt schaken
tegen computers een andere discipline, en een clubspeler kan daar beter
in zijn dan een grootmeester. Het meemeten van die kundigheid vervalst
een wedstrijd.
Toen Manuel Bosboom in de tweede ronde uit protest
na vier zetten tegen Fritz opgaf richtte de sponsor, Siem Broekhuis, zich
in begrijpelijke paniek tegen de verkeerde - niet tegen de KNSB die zijn
mooie toernooi had bedorven, maar tegen Bosboom, die een punt kwijt was,
die beroofd was van wat hij het liefst doet, het spelen van een echte schaakpartij
(hij is nou juist zo'n speler die soms dingen doet waar geen computer aan
zou denken) en die met zijn zelfbestraffing alleen maar de waardigheid
van het schaken had verdedigd. Broekhuis noemde Bosboom 'onsportief'. Hij
is hem een excuus verschuldigd.
Broekhuis verwees nog naar zijn openingstoespraak
waarin hij had gezegd dat dit 'het juiste moment in de geschiedenis was
om de computer tegen de mens op te stellen. Tot nu toe waren computers
nog niet sterk genoeg, waarschijnlijk worden ze in de toekomst veel te
sterk.'
Onzin, het is al weer bijna drie jaar geleden dat
'Deep Blue' die match tegen Kasparov won, en hoe sterk computers ook zullen
worden, de Fritz van dit NK kan desnoods over duizend jaar ook nog meedoen.
Voor een zinnige krachtmeting moeten de krachten niet even groot, maar
van dezelfde orde zijn. Marathonlopers tegen rolstoelers, schakers tegen
schaakcomputers, een wielrenner tegen een paard, het is allemaal zonder
betekenis. Ook al is het paard consul.
Van
den Doel - Fritz, 3e ronde NK 2000
1.c4 Pf6 2.Pc3 e5 3.e4 Lc5 4.g3 O-O 5.Lg2 Pc6 6.Pge2 d6 7.d3
Anti-computer schaak van het soort waar de computer wel raad mee weet.
Wit wordt weggevaagd. 7...Pg4 8.O-O f5 9.Pa4 (zie diagram) Pxf2 10.Txf2 Lxf2+ 11.Kxf2
f4 12.gxf4 exf4 13.Pg1 Dh4 14.Kf1 f3 15.Pxf3 Dxh2 en Wit gaf het op.
Van Wely - Fritz, 7e ronde NK 2000
1.c4 e5 2.g3 Pf6 3.Lg2 Pc6 4.Pc3 Lb4 5.a3 Lxc3 6.bxc3 O-O 7.e4
Hier is het eigenlijk al afgelopen, vond Frans Morsch, de programmeur wiens
levenswerk Fritz is. Het is genant om het nu volgende volstrekt planloze
spel, zoals nooit eerder in een Nederlands Kampioenschap vertoond, aan
te zien. Ik vroeg Morsch wat hij daar aan zou gaan doen; zorgen dat Fritz
dat type stelling beter speelt, of hem een andere opening laten spelen?
'Ik vrees het laatste,' zei Morsch. 7...a6 8.a4 d6 9.d3 Lg4 10.f3 Ld7
11.Pe2 Dc8 12.h3 b6 13.f4 Le6 14.f5 Ld7 15.g4 Pe8 16.Pg3 Dd8 17.g5 Lc8
18.h4 f6 19.Dh5 Pa5 20.Ta3 De7 21.Pf1 Pc6 22.Pe3 Dd7 23.g6 h6 24.Pg4 Ta7
25.Tg1 (zie diagram)
Zwart gaf het op; er is niets tegen Lf3, Lxh6, Pxh6+ en mat.
© Tim Krabbé, 2000
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina | Hoofdpagina
schaken | Hoofdpagina
algemene site |