Twaalf jaar geleden speelde ik op het Aegon 'Mens tegen Computer' toernooi tegen Goldbar van de Nederlander Bart Goldhoorn.
T. Krabbé - Goldbar, AEGON toernooi 1993
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pc3 Lb4 4.Lc4 d6 5.a3 Lxc3 6.dxc3 O-O 7.De2 Le6 8.Lg5 h6 9.Lh4 Lxc4 10.Dxc4 g5 11.Lg3 Dd7 12.O-O-O Dc6 13.Dxc6 Pxc6 14.The1 Ph5 15.h4 Pxg3 16.fxg3 f6 17.Pd2 Pa5 18.Pf1 Pc4 19.b3 (zie diagram)
19...Pxa3 Dat paard loopt geen gevaar, maar juist dat is Zwarts ondergang. 20.c4 b5 21.Kb2 b4 Paard gered, partij verloren. Want het paard doet niet meer mee en Wit speelt nu met een stuk meer. 22.Pe3 gxh4 23.Th1 hxg3 24.Txh6 a5 25.Tdh1 a4 26.Pf5 Kf7 27.Th7+ Ke8 28.Txc7 Tg8 29.Pxd6+ Kd8 en Zwart gaf het op.
'Nog even Pxa3 eruit halen en je word wereldkampioen,' zei ik tegen Goldhoorn. Zetten als Pxa3 zijn de Achilleshiel van het computerschaak. Iedere clubspeler ziet dat dat paard daar levend dood is, maar de computer is schaakblind. Toen het blad Computerschaak het diagram destijds als teststelling opgaf, bleken alle computers van de lezers het paard te laten vangen, denkend dat Zwart dan beter staat. Ook de grote pionier Hans Berliner schreef me dat zijn HiTech Pxa3 speelde. 'We hebben al wel andere paarden gevangen, maar dit gevangen paard kent hij nog niet.' Hij ging dus, tot mijn verbazing, het probleem niet met algemene principes te lijf, maar maar met concrete stukjes stelling.
Maar onlangs kreeg ik een mailtje van Goldhoorn die met gepaste trots meldde dat hij eindelijk na twaalf jaar ('niet dat dit het enige is waar ik de laatste jaren mee bezig ben geweest maar het liet me niet los') Goldbar van Pxa3 heeft genezen, onder meer door de waardering voor bewegingsvrijheid groter te maken. Na een dikke minuut speelt hij nu 19...Pb6. En dat is knap, want Fritz8, met zijn rating van 2754, speelt na een doorwaakte nacht nog altijd Pxa3, en denkt dat hij beter staat.
Een andere programmeur, Gian-Carlo Pascutto wiens Deep Sjeng na drie uur en zes miljard evaluaties óók ziet dat Pxa3 slecht is, zei dat het niet zo moeilijk is zo'n zet te vermijden: je geeft waarde-aftrek wegens het ontbreken van veilige velden voor het paard. Hoeveel aftrek bepaal je domweg in tests - en hij citeert Chrilly Donninger die over zijn Hydra zegt dat hij hem, om hem beter te laten spelen, alleen maar dommer hoeft te maken.
Goed, als hij Pxa3 afheeft, dan heb ik een nieuw probleempje voor de computer. Zal hij ooit dom genoeg zijn om deze te kunnen?
Wit aan zet
1.Dxc7+ Kxc7 2.b4 is meteen remise; Zwart komt er nooit meer door. Een mens ziet dat meteen, maar hoe dit 'nooit meer' aan een computer uit te leggen? Fritz8 speelt De8, denkend dat hij verloren staat en ook Deep Sjeng en Goldbar doen geen Dxc7. Pascutto: 'Dit lijkt mij behoorlijk hopeloos. Je moet zien dat de koningen afgescheiden zijn, je moet snappen dat de twee vrijpionnen door een koning gestopt kunnen worden, en dat vervolgens combineren. Vooral dat laatste zal problematisch zijn.' Goldhoorn: 'Dit is een stuk lastiger. Het menselijk brein begrijpt deze stelling onmiddellijk, dat vind ik zelf zo mooi! Stellingen hoeven maar iets te veranderen en de computer ziet het weer heel anders. Zet er een zwarte pion op g6 bij en de stelling blijft voor de mens gelijk, terwijl de computer zichzelf meer waarde geeft. Ik hoop alleen niet dat dit weer 12 jaar gaat duren.'
© Tim Krabbé, 2005
|
Bovenkant pagina
Hoofdpagina schaken
Hoofdpagina algemene site