Sinds een jaar waart er in cyberspace een geheimzinnige spookschaker
rond. Op de internet schaakclubs speelt hij zieke openingen als 1.e4 e5
2.Pf3 Ke7; 1.e4 c5 2.Ke2 Pc6 3.Ke3 en 1.f3
d5 2.Kf2 g6 3.Ke3 Bg7 4.Kf4, en verplettert daarmee
meesters en grootmeesters. Het was onvermijdelijk dat men in hem Bobby
Fischer ging zien, de wereldkampioen van 1972 die zich in achtervolgingswaanzin
en antisemitisme van het schaken en van de wereld heeft afgekeerd, en die
de laatste jaren vooral in Boedapest en Japan verblijft.
Ik geloofde die verhalen niet, tot Nigel Short in
de Sunday Telegraph schreef dat ook hij het slachtoffer van Fischer
was geweest. Op een avond was hij op de ICC (de internet schaakclub) benaderd
door iemand die vroeg of hij tegen een zeer sterke tegenstander wilde spelen
die anoniem wilde blijven, en die zich met een wachtwoord zou melden. Short
wachtte tevergeefs, maar maanden later werd hij alsnog met dat wachtwoord
benaderd.
Er werd hem verzocht de club onder zijn eigen naam
te verlaten en als anonieme gast terug te komen. (Op de ICC worden partijen
van grootmeesters als Short door een groot publiek gevolgd - iedereen kan
echter ook als anonieme gast inloggen; dan zijn er geen kijkers en worden
de partijen ook niet bewaard.) Ze speelden 3-minuten vluggertjes; met absurde
openingen won de gast met 8-0. Er volgden later meer sessies, waarbij Short
ook wel eens een partij won, maar nooit in de buurt van de 50 % kwam. Steeds
sterker ging hij geloven dat hij tegen Fischer speelde. De onzichtbare
tegenstander was 'beleefd, geestig, en duidelijk een Amerikaan, en hij
wist veel over de levens van grote schakers uit de jaren '60.'
Short vroeg hem niet rechtstreeks of hij Fischer
was, maar stelde wel de testvraag: 'Ken je Armando Acevedo?' Dat is een
onbekende Mexicaanse speler, maar meteen antwoordde de gast: 'Siegen 1970'
- de schaakolympiade waar Fischer tegen hem had gespeeld. Dat overtuigde
Short, en hij schreef dat Fischer op zijn 58ste 'een veel sterkere vluggeraar
is dan Kasparov.'
Short was niet de eerste die dacht met de Fischer
te maken te hebben - er circuleren op het Internet diverse getuigenissen
van spelers die in het haast bovenmenselijk sterke fantoom de mythische
Fischer hebben gezien. Peter Leko, de enige topspeler met wie Fischer omgaat,
zegt dat Fischer inderdaad op het Internet speelt - de geheimzinnige gast
logt soms in vanuit Hongarije, maar ook vaak via een GSM-verbinding vanuit
andere landen. Soms noemt hij zich 'Mister James', Fischers tweede voornaam.
Natuurlijk denken velen (tot voor kort ook
ik) dat deze optredens van Fischer in de categorie van de Elvis-waarnemingen
thuishoren, en dat de gast een zeer sterke schaakcomputer is, bediend door
iemand die genoeg van Fischer weet om Short een paar avonden lang te kunnen
wijsmaken dat hij hem is. Helaas heeft Short die partijen niet bewaard,
maar enkele anderen die tegen Fischer menen te hebben gespeeld hebben dat
wel gedaan.
guest71 - Beber, 3-minutenvluggertje, ICC 2001
Wit is misschien Fischer, Zwart is Robert Fontaine, een jonge Franse
meester met een FIDE-rating van 2452. 1.e4 c5 2.Ke2??! Pc6 3.Ke3??!
g6 4.Pc3 Pd4 5.d3 Pf6 6.Kd2 
d5 7.Ke1 Lg7 8.h3 O-O 9.a3 e5 10.Lg5 Le6 11.exd5 Lxd5 12.Pxd5 Dxd5 13.c3 Pe6
14.Le3 Tad8 15.Da4 e4 16.dxe4 Pxe4 17.Tc1 a6 18.Le2 b5 19.Dxa6 c4 20.Td1
Df5 21.Pf3 Pxc3 22.bxc3 Lxc3+ 23.Pd2 Pc5 24.Lxc5 Lxd2+ 25.Txd2 Txd2 26.Kxd2
Td8+ 27.Kc1 De5 (zie diagram)
Wit staat twee lopers voor, maar kan eeuwig schaak door
28...Da1+ of 28.Kb1 Df5+ 29.Ka1 De5+ niet
voorkomen. Hij speelde het onwaarschijnlijke 28.Lxc4 Dat zou een
computerzet kunnen zijn, maar onthullend is dat guest71 hier 12
seconden nadacht, terwijl hij voor zijn andere zetten maximaal 3 seconden
gebruikte. Zo sterk variëren computers hun denktijd niet. Bovendien is
er het menselijke motto: 'Je kan er maar één tegelijk nemen.' 28.Lxc4
Dc3+ De beslissende fout; na 28...bxc4 29.Db6 Da1+ enz. is het remise.
Nu volgde er 29.Kb1 bxc4 30.Tc1 Db3+ 31.Ka1 Td2 32.Dc8+ Kg7 33.Lf8+
Kf6 34.Dc6+ Kf5 35.Dc5+ Kf6 36.De7+ Kf5 37.Dxf7+ Kg5 38.Le7+ Kh6 39.Df8+
Kh5 40.g4 mat
Maar als de geheimzinnige gast een mens is - waarom moet hij dan perse
Fischer zijn? Hier helpt een redenering andersom. Hoe gek hij ook is, Fischer
blijft een schaker, die graag wil schaken. Internet is ideaal voor hem,
want daar kan hij anoniem blijven. Precies zoals Short het beschrijft zou
je het in zijn omstandigheden opzetten. En die rare openingen? Die maken
er een soort Fischerrandom van, de schaakvorm met andere beginstellingen
en zonder openingstheorie die Fischer vergeefs populair heeft proberen
te maken.
© Tim Krabbé, 2001
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site