Hoe goed zouden de kampioenen van de verschillende soorten schaak in elkaars spel zijn? De Indiër Sultan Khan hoorde in de jaren '30 van de vorige eeuw bij de wereldtop, hoewel hij tot zijn éénentwintigste uitsluitend Indiaas schaak had gespeeld. Drie jaar nadat hem onze regels waren uitgelegd werd hij Brits kampioen; later won hij partijen tegen Capablanca en Rubinstein, en een match tegen Tartakower.
Maar dat Indiase schaak verschilde niet zo heel erg van het onze; de loop van de stukken was hetzelfde, en alleen met promotie, pat en rokeren waren er verschillen. Wel heel anders is xiangqi, het Chinese schaak. Nu leren de Chinezen ons spel van jongsafaan, maar de eerste Chinese internationale grootmeesters moesten nog omschakelen, wat ze met succes deden. Ook andersom lijkt dat doenlijk. In 1989 speelde Robert Hübner een xiangqi-partij tegen Hu Ronghua, die toen als de sterkste speler ter wereld werd beschouwd. Pas door een fout in remisestelling op de 42ste zet verloor Hübner.
En nu zou wereldkampioen Kramnik geïnteresseerd zijn geraakt in Makruk, de Thaise variant. Koning, toren, paard en pion bewegen daarin als bekend, maar de dame mag slechts één diagonaal stapje, net als de loper die ook één veld recht vooruit mag. De pionnen beginnen op de derde rij en promoveren al op de zesde - tot dame.
In mei makrukte Kramnik tegen de Duitse propagandist Gralla. Omdat Makruk dicht bij het oude Arabische schaak staat, noemde die dat een historische gebeurtenis; het Kon-Tiki van het schaakbord. 'Bij Makruk voelt men hoe het geweest moet zijn voor legendarische leermeesters en schrijvers als as-Suli en al-Lajlaj, met hun epische gevechten waarbij schitterende haremvrouwen - vaak zelf grote speelsters - verleidelijk toekeken en paradijzen aan de winnaar beloofden...'
Welwel... dan had Gralla de historische Kon-Tiki-zetten wel eens op mogen schrijven. Helaas kon hij alleen het slot van de partij reconstrueren.
Zwart aan zet (Makruk)
Kramnik - Gralla, Bonn 2004
Zwart had gelijk spel kunnen krijgen met 1...Lh4 2.Le2 Tf6 3.Th1 Kd6,
dreigend door Lg3 binnen te dringen. Na 1...g4? 2.hxg4 Lxg4 3.Th1 stond
hij verloren: 3...Txf3 4.Txh6 Tf2+ 5.Kc3 en Zwart gaf het op; na La7
komt 6.Th7+ en na Kc7 komt 6.d6D+
Kramnik zou nu tegen Tor Pagnaam, de
Thaise Makruk-kampioen willen spelen.
Er moeten zo'n veertigduizend soorten schaak zijn; in sommige daarvan
zijn partijen bekend van onze grootmeesters. Hier is een partij
'weggevertje'.
Gik - Bronstein
1.e4 d5 2.exd5 Dxd5 3.Pc3 Verliest geforceerd. 3...Dxg2 4.Lxg2 b6 5.Lxa8 Pc6
6.Lxc6 a5 7.Lxe8 Pf6 8.Lxf7 Le6 9.Lxe6 Pd7 10.Lxd7 e6 11.Lxe6 Tg8
12.Lxg8 g6 13.Lxh7 c5 14.Lxg6 a4 15.Pxa4 c4 16.Pxb6 Lc5 17.Pxc4 Lxf2
18.Kxf2 0-1
Bij 'Marseillais'-schaak speelt men steeds twee zetten. Als de eerste schaak geeft, vervalt de tweede; schaak moet met de eerste zet gepareerd worden. Hier speelt Aljechin een partijtje tegen de bedenker ervan.
Aljechin - Fortis, 1925
1.g3;Lg2 d5;Pc6 2.Lxd5;Lf3 Pd4;Pxf3+ 3.Pxf3;b3 b6;Lb7 4.0-0;Kg2 g5;g4
5.e4;Ph4 La6;Lxf1+ 6.Kxf1;Pc3 e6;h5 7.La3;Lxf8 Kxf8;Ph6 8.Dc1;Da3+
c5;Kg7 9.d3;Pg2 Pf5;Pd4 10.Pe2;Pxd4 Dxd4;Dd8 11.Tb1;Db2+ Dd4;Dxb2
12.Txb2;Ph4 Kf6;Ke5 13.Ke2;Ke3 Tac8;Thd8 14.f3;f4+ Ontwijkt de en
passant slag; een mogelijkheid die Fortis even was ontgaan.
14...Kf6;e5 15.d4;dxe5+ Ke6;b5 16.Pf5;Pg7+ Ke7;c4
17.bxc4;Pf5+ Kf8;bxc4 18.e6;e7+ Kg8;Te8 19.Tb8;Txc8 Txc8;Tb8 (zie diagram)
20.e8P;Pf6+ Bij damehalen was Wits beurt wegens schaak al voorbij
geweest. 20...Kf8;Tb2 21.Ke2;e5 en Zwart gaf het op: tegen e6;e7 is
niets te beginnen.
© Tim Krabbé, 2004
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site