Soms vraag je je af wat er van je jeugdhelden is geworden. Eén
daarvan was, in 1955, de zet 13.Lb5; de held van een van de mooiste waargebeurde
schaakverhalen; 'De drie van Gothenburg'.
In de 14e ronde van het Interzonale Toernooi in
Gothenburg in 1955
hadden drie Russen wit tegen drie Argentijnen. Die hadden tegen 1.e4 steeds
Siciliaans gespeeld, met weinig succes. Het lag voor de hand dat de Russen
daar gebruik van wilden maken, maar ook dat de Argentijnen zich daarop
zouden voorbereiden.
Geller - Panno, Keres - Najdorf en Spassky - Pilnik
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Lg5 e6 7.f4
Toen vrij nieuw; Df3 was gebruikelijk. 7...Le7 8.Df3 h6 9.Lh4 g5
Het voorbereide nieuwtje, de 'Argentijnse Variant'. 10.fxg5 Pfd7 11.Pxe6
Voor de hand liggend, en natuurlijk voorzien door de Argentijnen. 11...fxe6
12.Dh5+ Kf8 (zie diagram)
Het was uiteraard een spieken van jewelste. Geller had als eerste Pxe6
gespeeld, en Keres en Spassky wachtten tot hij de weg zou hebben gewezen.
De altijd vrolijke Najdorf stond samen met Pilnik bij Gellers bord te kijken,
en zei: 'Dit hebben we allemaal geanalyseerd, je staat verloren.' Toen
speelde Geller 13.Lb5! - voor het bord vond hij wat de Argentijnen
bij hun analyses was ontgaan. 13...Pe5 De loper is onkwetsbaar
wegens 0-0+ 14.Lg3
Lxg5 De pointe van Lb5 is dat Zwart geen paard op e5 kan handhaven;
een ondersteunend paard op c6 of d7 kan geslagen worden. Panno verloor
snel na 15.O-O+ Ke7 16.Lxe5 Db6+ 17.Kh1 dxe5 18.Df7+ Kd6 19.Tad1+ Dd4
20.Txd4+ enz.
Toen Najdorf en Pilnik dat zagen, kozen ze een andere
weg: 13...Kg7 14.O-O Pe5 15.Lg3 Pg6 16.gxh6+ Txh6 17.Tf7+ Kxf7 18.Dxh6
axb5 19.Tf1+ Ke8 20.Dxg6+ Kd7 21.Tf7 Pc6 22.Pd5 Txa2 Beter exd5, maar
Wit wint toch met 23.Dxd6+ Ke8 24.Dg6. Keres speelde nu 23.h4, en
na Dh8 24.Pxe7 Pxe7 25.Dg5 gaf Najdorf het op. Spassky deed 23.h3
met hetzelfde vervolg, maar Pilnik speelde na 25.Dg5 nog door: 25...Ta1+
26.Kh2 Dd8 27.Dxb5+ Kc7 28.Dc5+ Kb8 29.Lxd6+ en Wit won snel.
Toch was dit debacle niet het einde van de Argentijnse
Variant. In Gligoric - Fischer, Bad Portoroz 1958, liet de 15-jarige
Fischer zien wat de Argentijnen hadden gemist: 13...Th7! en Zwart
blijft overeind. Na 14.Dg6 Tf7 15.Dxh6+ Kg8 16.Dg6+ Tg7 17.Dxe6+ Kh8
18.Lxd7 Pxd7 19.O-O-O Pe5 20.Dd5 Lg4 21.Tdf1 Lxg5+ 22.Lxg5 Dxg5+ stond
Zwart wat beter; het werd remise.
Maar over het latere leven van 13.Lb5 wist ik niets.
In de databases ontdekte ik dat Fischers Th7 een tijdlang fraai weerlegd
leek door een tweede stukoffer in Parma - Larusson, Den Haag 1961:
14.0-0+ Kg8 15.g6 Tg7 16.Dxh6 Lxh4 17.Tf7 Txf7 (Df6 is later in
een paar partijen verkeerd afgelopen) 18.gxf7+ Kxf7 19.Dh5+ Kf8 20.Tf1+
Lf6 21.e5 dxe5 22.Lxd7 Pxd7 25.Pe4 De7 26.Dh8+ Kf7 27.g4 Df8 28.Dh5+ Kg8
29.Txf6 Pxf6 30.Dg6+ Kh8 31.Pxf6 en Zwart ging mat. Maar in Matulovic
- Ciric, Serajevo 1966 kwam Zwart terug met 28...Ke7! 29.g5 Dg7
30.Kh1 (zie diagram)
30...b5! 31.gxf6+ Pxf6 20.Txf6 Lb7 33.Df3 Tg8 34.Da3+ Kd7 en
na nog een paar schaakjes gaf Wit op. (Ik heb in beide partijen een paar
zetverwisselingen en herhalingen genegeerd.)
Dat betekende dat de Argentijnen toch gelijk hadden
gekregen; 9...g5 is goed omdat Wit na 18...Kxf7 remise door eeuwig schaak
moet nemen. Na 1968 is de eens zo flamboyante Argentijnse Variant dan
ook alleen nog gebruikt voor afgesproken remises als Matulovic - Gheorgiu,
Athene 1969: 19.Tf1+ Lf6 20.Dh7+ Kf8 21.Pd5 exd5 22.Dh8+ Ke7 23.Dh7+
Kf8 remise.
Mijn jeugdheld, Gellers geniale 13.Lb5, is achter
de geraniums terechtgekomen.
© Tim Krabbé, 2002
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site