Af en toe duikt het gezelschapsspel van de keten op; met hoeveel
tussenpersonen heb je Napoleon een hand gegeven, of ben je met Brigitte
Bardot naar bed geweest? Dat laatste is me met één tussenpaar
gelukt, en na het slappe handje dat ik eens van Koning Sihanouk van Cambodja
kreeg, ben ik slechts twee handen verwijderd van Stalin, Mao, Pol Pot en
Brigitte Bardot.
De schaker vraagt zich meteen af hoeveel schaakpartijen
hij verwijderd is van Morphy. Juist van hèm wil je dat weten, omdat
hij een legende is, en omdat hij door zijn korte carrière zo moeilijk
bereikbaar is - van 1857 tot 1859 speelde hij maar 59 serieuze partijen.
Ik ben in vier stappen bij Morphy. Ik heb eens een
officiële partij tegen Euwe gespeeld, die tegen Tarrasch heeft gespeeld,
die tegen Louis Paulsen heeft gespeeld, die tegen Morphy heeft gespeeld.
Later ontdekte ik dat het ook kon via Prins, Mieses, en weer Louis Paulsen.
Nadat ik dat op mijn website had gezet ('Hoe speel
ik tegen Morphy in vier eenvoudige stappen') ontstond er in de nieuwsgroep
rec.games.chess.misc
een discussie over de vraag wat dan wel het 'Morphy nummer' van Kasparov
zou zijn. En hoe men ook in de boeken en de databases zocht, men kwam voor
hem niet onder de 5. Dat is makkelijk, al was het maar omdat Kasparov de
nodige tegenstanders heeft gehad (Najdorf, Smyslov, Gligoric) die ook tegen
Euwe hebben gespeeld.
Alleen officiële partijen telden; anders zou
het te oncontroleerbaar worden. Had Kasparov bijvoorbeeld wel eens tegen
Botwinnik gespeeld? Dat zou een vierstappige keten Morphy - Bird - Lasker
- Botwinnik - Kasparov opleveren, maar Kasparov - Botwinnik kon alleen
een oefenpartij op Botwinniks schaakschool zijn geweest, en zo'n partij
is nooit gepubliceerd.
Eén inzender probeerde het met Morphy - Bird
- Maroczy - Korchnoi - Kasparov, maar daar zit de bovennatuurlijke partij
Maroczy - Korchnoi tussen, die een paar jaar geleden, lang na Maroczy's
dood, via een medium gespeeld is.
In vier stappen van Kasparov naar Morphy, mèt
bewijspartijen, lukt alleen met behulp van twee smokkelmogelijkheden die
in de nieuwsgroep werden genoemd. De eerste, Henry Bird, noemde ik al.
Hij is niet zo'n ernstige overtreding, want Morphy speelde in 1858 in Londen
vele partijen tegen hem die dan wel niet helemaal officieel waren, maar
in die tijd, toen er nog zonder klok werd gespeeld, was het verschil tussen
officieel en officieus niet zo duidelijk. En er stond voor Morphy en Bird
genoeg prestige op het spel om hun uiterste best te doen.
Op zijn 65ste speelde deze Bird nog mee in het grote
toernooi van Hastings 1895, maar hoe de keten zich daar ook vertakt, we
komen nog steeds niet in drie officiële stappen bij Kasparov. Zelfs
al speelde Bird toen tegen Mieses, die 51 jaar later ook in Hastings 1945/46
meedeed. Hij maakte daar, 80 jaar oud, remise tegen Euwe en Prins, maar
jammer genoeg speelde geen van zijn tegenstanders later tegen Kasparov.
Behalve als we opnieuw smokkelen: bij een simultaan die Kasparov in 1988
in Basel gaf, deed ook de 66-jarige Martin Christoffel mee: een drievoudig
Zwitsers kampioen die deelnemer was geweest aan het beroemde toernooi van
Groningen 1946 - en aan dat toernooi Hastings 1945/46.
De keten is dus: Morphy - Bird (Londen 1858) - Mieses
(Hastings 1895) -
Christoffel (Hastings 1945/46) - Kasparov (simultaan, Basel 1988).
Bird
- Morphy, Londen 1858
1.e4 e5 2.Pf3 d6 3.d4 f5 4.Pc3 fxe4 5.Pxe4 d5 6.Pg3 e4 7.Pe5 Pf6
8.Lg5 Ld6 9.Ph5 0-0 10.Dd2 De8 11.g4 Pxg4 12.Pxg4 Dxh5 13.Pe5 Pc6 14.Le2
Dh3 15.Pxc6 bxc6 16.Le3 Tb8 17.0-0-0 (zie diagram) 17...Txf2
18.Lxf2 Da3 19.c3 Dxa2 20.b4 Da1+ 21.Kc2 Da4+ 22.Kb2 Lxb4 23.cxb4 Txb4+
24.Dxb4 Dxb4+ 25.Kc2 e3 26.Lxe3 Lf5+ 27.Td3 Dc4+ 28.Kd2 Da2+ 29.Kd1 Db1+
en Wit gaf het op.
Bird - Mieses, Hastings 1895
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Le7 4.d4 exd4 5.Pxd4 Pf6 6.Pxc6 dxc6 7.Ld3
Le6 8.O-O Dd7 9.De1 O-O-O 10.Da5 Kb8 11.Le3 b6 12.De1 Pg4 13.Pd2 Ld6 14.Pf3
f5 15.h3 h5 16.Lg5 Tde8 17.Dc3 Lf7 18.Pd4 Lc5 19.Pxf5 g6 20.Ph4 Pe5 21.Le2
Ld4 
22.Dg3
Lc4 23.Lxc4 Pxc4 24.c3 Lc5 25.b3 Pd2 26.Tfd1 Pxe4 27.Txd7 Pxg3 28.b4 Pe2+
29.Kf1 Ld6 30.Le3 Pxc3 31.Ld4 Lxb4 32.Lxh8 Txh8 33.a3 Lc5 34.Pxg6 Te8 35.a4
Te2 36.Tf7 Td2 37.Pe5 Kb7 38.a5 bxa5 39.Pc4 Tc2 40.Pxa5+ Kb6 41.Pc4+ Kb5
42.Pe3 Lxe3 43.fxe3 a5 44.Tf2 Txf2+ 45.Kxf2 a4 46.g4 hxg4 47.hxg4 Kb4 48.Kf3
a3 49.g5 Pd5 50.e4 Pe7 51.Kf4 Kb3 52.Ke5 c5 53.Kf6 Pg8+ 54.Kf7 (zie
diagram) c4 55.Kxg8 c3 56.g6 c2 57.Kf7 Kb2 58.Th1 a2 59.g7 a1D 60.Txa1
Kxa1 61.g8D c1D 62.Da8+ Kb2 63.Db7+ Ka3 64.e5 Df4+ 65.Ke6 Dh6+ 66.Kf5 Dh5+
67.Kf4 Dh2+ 68.Kf5 Dh5+ 69.Kf6 Dh6+ 70.Kf7 Dh7+ 71.Ke6 Dg6+ 72.Kd7 Dg7+
remise
Christoffel
- Mieses, Hastings 1946
1.c4 c5 2.Pc3 Pc6 3.Pf3 Pf6 4.g3 b6 5.d4 cxd4 6.Pxd4 Pxd4 7.Dxd4
Lb7 8.e4 g6 9.Lg2 Lg7 10.O-O O-O 11.e5 Lxg2 12.Kxg2 Pe8 13.De4 Tc8 14.Lg5
f6 15.exf6 Pxf6 16.De2 Tc6 17.Tad1 Da8 18.Kg1 Te6 19.Dd3 Td6 20.Dc2 Txd1
21.Txd1 Dc6 22.b3 e6 23.Dd3 Pg4 24.Lf4 g5 25.f3 Dc5+ 26.Kg2 Df2+ 27.Kh3
(zie diagram) Dxh2+ 28.Kxg4 Txf4+ en mat op de volgende zet;
Wit gaf het op. De 80-jarige kreeg voor deze partij de schoonheidsprijs.
Kasparov - Christoffel, simultaan Basel, 1988
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.g3 Lg7 4.Lg2 O-O 5.Pf3 d6 6.O-O Pbd7 7.Dc2 e5
8.Td1 Te8 
9.Pc3
c6 10.e4 exd4 11.Pxd4 Db6 12.h3 Pc5 13.Le3 Dc7 14.b4 Pe6 15.Pb3 b6 16.Tac1
Lb7 17.Dd2 Tad8 18.f4 De7 19.Lf2 Pc7 20.a3 c5 21.Te1 De6 22.Dd3 b5 23.Pd2
bxc4 24.Dxc4 Dxc4 25.Pxc4 La6 26.Pa5 Pe6 27.Pc6 Td7 28.bxc5 dxc5 29.e5
Ph5 30.Pe4 Td3 31.Pd6 Tf8 32.Tcd1 Txa3 33.Ta1 Txa1 34.Txa1 Ld3 35.Txa7
(zie
diagram) Phxf4 36.gxf4 Pxf4 37.Pe7+ Kh8 38.Ta8 h6 39.Pxf7+ Kh7 40.Txf8
Lxf8 41.Pc8 Lf5 42.Pcd6 Lxh3 43.Le4 Le6 44.Pd8 Ph3+ 45.Kg2 Pxf2 46.Pxe6
Pxe4 47.Pxf8+ Kg8 48.Pxe4 Kxf8 49.Pxc5 Ke7 50.Kg3 Ke8 51.Kf4 Kf8 52.e6
Ke7 53.Ke5 h5 54.Pe4 h4 55.Pg5 en Zwart gaf het op.
© Tim Krabbé, 2000
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site |