De computer-ranglijsten werden jarenlang aangevoerd door de welbekende Juniors, Shredders en Fritzen, met versienummers van ondertussen tegen de 10, en ratings van boven de 2700 - tot daar begin 2005 ineens Fruit was, van de Fransman Letouzey. Die stoof ze in één klap allemaal voorbij naar 2850, maar in december was er vanuit het niets Rybka (Russisch voor 'kleine vis') die daar nog veel harder voorbij stoof en nu met een enorme voorsprong eerste op alle ranglijsten staat. Met een rating van bijna 2900 - een kracht die geen mens ooit in de verste verte heeft gehad. En dat terwijl het versie 1.0 was; een beta-testversie voor de gewone computer, zonder eindspel-databases of openingsboek. Eén tester meldde dat zijn Rybka 5x zo langzaam rekende als het langzaamste andere programma, maar niettemin een nachtelijk vluggertjestoernooi tegen Shredder, Fritz en Fruit c.s. had gewonnen met 22½ uit 28 (meer dan 80 %); 6 punten voor op no. 2. Kenners roemen de menselijkheid van Rybka's spel. En inderdaad, zodra ik de mijne het Halloweengambiet (1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Pc3 Pf6 4.Pxe5 Pxe5 5.d4 Pc6 6.d5) voorzette, viel ik van mijn stoel van verbazing na 6...Lb4?! - een zet die niets met berekening te maken heeft en alles met inzicht: Zwart geeft het stuk terug om van het gezeur en de druk na bijvoorbeeld 6...Pb8 7.e5 en 8.d6 af te zijn.
'Een revolutie!' roept men. Hoe kon een dergelijke sprong voorwaarts nog mogelijk zijn? Misschien omdat Rybka's maker, de Amerikaan Vasik Rajlich, sterker schaakt dan andere programmeurs. Die komen zelden boven de 2000; hij is internationaal meester met een rating van 2300. Zijn benadering is gericht op schaakinzicht; rekenkracht komt op de tweede plaats. En dit is maar een beginnetje; er zitten volgens Rajlich nog grote gaten in Rybka's evaluaties, lacunes in de zoek-algoritmen; het eindspel is nog erg zwak. Misschien moet er toch een openingsboek komen, al zou hij Rybka liever geheel op eigen kracht laten spelen. Dan kan die nog wel wat sterker worden, geeft Rajlich toe - 3000 is niet ondenkbaar.
Eind december speelde Rybka zijn eerste echte toernooi; het jaarlijkse toptoernooi voor computers in Paderborn. Hij won, vóór Shredder, Fruit, wereldkampioen Zappa en anderen.
Ikarus - Rybka, Paderborn 2006
1.e4 Pc6 2.d4 d5 3.e5 Lf5 4.Pf3 e6 5.Ld3 Pge7 6.Lg5 Le4 7.c3 h6 Rajlich: 'Een pionoffer voor dynamische compensatie. Mijn eerste indruk is dat het correct moet zijn.' 8.Lxe7 Lxe7 9.Lxe4 dxe4 10.Pfd2 Dd7 11.Pxe4 O-O-O 12.De2 f6 13.f4 f5 14.Pf2 g5 15.O-O Thg8 16.Kh1 g4 17.Pd1 h5 18.Pd2 h4 19.Pe3
(zie diagram)
19...h3 'Maar dit tweede pionoffer niet. Een paar zetten later al vond Rybka dat zelf ook.' 20.gxh3 gxh3 21.Tf3 Th8 22.Df1 Lf8 23.Txh3 Lh6 24.Df3 Pe7 25.Tg1 Kb8 26.Tg2 Da4 27.Th5 Dxa2 Komt neer op een kwaliteitsoffer. 28.Dh3 Pg8 29.Pdf1 c6 30.Tg6 Te8 31.Tgxh6 Pxh6 32.Txh6 Thg8 33.Dh5 Dxb2 34.Df7 Dxc3 35.Txe6 Tef8 36.De7 Dxd4 37.Dd6+ Dxd6 38.Txd6 'Ikarus besloot tot een scherp eindspel met kansen voor beide partijen.' 38...a5 39.Pg3 Td8 40.Pgxf5 a4 41.Pc2 Kc7 42.Txd8 Txd8 43.Pd6 Ta8 44.Kg2 a3 45.h3 Een ouderwets-vreemde, typische computerzet. 45...a2 46.f5 Veel sterker dan 46...a1D 47.Pxa1 Txa1 48.f6 Kd7 49.Pxb7 enz. 46...Ta5 47.f6 Kd7 48.f7 Ke7 49.e6 Te5 50.Kf3 b5 51.Pe4 b4 52.Pa1 Txe6 53.Kf4 Tg6 54.Pb3 Th6 55.Pec5 Th5 56.Pd3 c5 57.Pf2 c4 en Wit gaf het op.
De gratis testversie 1.0 is nog te downloaden op wbec-ridderkerk.nl/, maar sinds kort kan ook bij www.rybkachess.com voor € 34 Rybka 1.2 aangeschaft worden. Men huivert bij de vraag hoe sterk die kan zijn.
© Tim Krabbé, 2006
|
Bovenkant pagina
Hoofdpagina schaken
Hoofdpagina algemene site