SELMANS VERDRIET

Wit speelt en wint
J. Selman, 1939
In de zomer van 1939 beheerde John Selman als reservist een militaire telefooncentrale. Hij had weinig te doen, pakte zijn schaakbord, en bedacht een aardig hoekmat met een paard. Wat later stond de studie hiernaast op dat bord.
1.f7 Lh3+ (Lf3+ 2.Kf4 Th4+ 3.Kxf3 Th3+ 4.Kg4) 2.Kg5 Tg1+ 3.Kh6 Tg8 (Tg6+ 4.Kxg6 Lxf5+ 5.Kf6 en 6.f8D) 4.Pe7 Le6 5.fxg8D+ Lxg8 en nu dat hoekmatje: 6.Pg6 mat.

'Ik kon toentertijd geen betere camouflage van de idee bedenken,' schreef Selman later, en hij stuurde zijn kleine studie naar het Russische blad Sjachmaty v SSSR en, toen hij niets hoorde, ook naar het Roemeens blad Revista de Sah. Ook daar bleef het stil, maar het was dan ook inmiddels oorlog. Selman zette zijn studie toen maar in zijn eigen studie-rubriek in De Schaakwereld.

Wit speelt en wint
J. Selman, 1949
Na de oorlog lukte het Selman er alsnog een echte studie van te maken, en wat voor een. (Zie diagram links.)
1.Pf5 Te1+ 2.Kd2 Wit moet de toren aanvallen, anders kan Kg8. 2...Txa1 3.f7 Ta2+ Wit moet nu steeds voorkomen dat de zwarte loper of toren de promotie verhinderen. 4.Ke1 Op bijvoorbeeld 4.Ke3 volgt Ta3+ 5.Kd4 Td3+ en Td8 of Lxf5+. Of: 4.Kc3 Tc2+ 5.Kb4 Tb2+ 6.Ka3 Ta2+ en Wit komt niet verder. 4...Ta1+ 5.Kf2 g3+ Na Ta2+ loopt de koning om de pion heen naar g5. 6.Kxg3 gaat nu niet wegens Tg1+ en Tg8. 6.Ke3 Ta3+ 7.Kf4 Ta4+ 8.Kg5 Tg4+ 9.Kh6 Tg8 10.Pe7 Le6 11.fxg8D+ Lxg8 12.Pg6 mat.

Met deze schitterende studie won Selman de Eerste Prijs voor 1949 van het Tijdschrift van de KNSB. Euwige roem, zou je denken, maar twee jaar later zag hij tot zijn stomme verbazing in een Russisch blad de onderstaande studie:

Wit speelt en wint
V. Korolkov, 1951
1.f7 Ta6+ 2.La3 Txa3+ 3.Kb2 Ta2+ 4.Kc1 Ta1+ 5.Kd2 Ta2+ 6.Ke3 Ta3+ 7.Kf4 Ta4+ 8.Kg5 Tg4+ 9.Kh6 Tg8 10.Pe7 Le6 11.fxg8D+ Lxg8 12.Pg6 mat.
    Ook deze studie had een eerste prijs gewonnen, van het Georgische blad Lelo. Maar wat was dit - plagiaat of toeval? Waarschijnlijk het laatste, want Korolkov was een grootheid die plagiaat niet nodig had, en de Sovjet-Unie was toen nog erg geïsoleerd - je kon geloven dat hij het Tijdschrift niet had gezien, en evenmin De Schaakwereld of die Roemeense Revista de Sah waar die voorloper in 1940 toch had ingestaan.
    Toen Selman zijn voorganger aan de Russen meldde, werd de studie van Korolkov volgens de geldende normen gediskwalificeerd. Des te groter Selmans verdriet toen die studie later toch vaak werd gepubliceerd, ook door Korolkov zelf, domweg toch als Eerste Prijs en zònder vermelding van Selmans studie - en als die toch genoemd werd, dan soms als een inferieure voorloper. En dat terwijl dat hele ding van Korolkov geen bestaansrecht meer had!

Ik heb een ontroerend ongepubliceerd manuscript van Selman uit 1961 in mijn bezit waarin hij, mild maar verdrietig, uitlegt dat zijn studie de beste is. Terecht, vind ik. Zijn sleutelzet is veel beter, en het enige vlekje op zijn stelling, die pion op g4, had hij daar juist na eindeloze hoofdbrekens neergezet om te zorgen dat de koning maar één pad naar h6 heeft. Korolkovs koning kan daar langs vele wegen komen - het schoonheidsfoutje in Selman klassieker is juist een uiting van gewetensvolheid!

© Tim Krabbé, 2001

Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina | Hoofdpagina schaken | Hoofdpagina algemene site