Onlangs
is er weer een spookgrootmeester betrapt: de Macedoniër Toni Najdoski.
In 1989 trok hij als 19-jarige naar Moskou, waar hij 32 partijen speelde
die in databases terechtkwamen. Hij scoorde daarin 5½ punt, wat
overeenkwam met een rating van 2059 - ongeveer tweedeklasse-niveau KNSB.
Van 1992 tot eind 1999 kwamen er geen partijen van Toni bij. Toch was zijn
rating in 1996 naar 2410 gestegen en in juli 1999 was hij met 2576 zelfs
125ste op de wereldranglijst, no. 1 van Macedonië, en officieel grootmeester.
Pas daarna begon hij weer te schaken; najaar '99 dook hij op in de Europa
Cup waar hij, achter twee Russische gastgrootmeesters, aan het derde bord
speelde van de Macedonische club Stefo Balto. Hij maakte 0 uit 2.
Grabics (2304) - Najdoski (GM, 2576), Budapest 1999
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 e6 6.Le3 Le7 7.f4 Pc6
8.Df3 e5 9.Pf5 
Lxf5
10.exf5 Da5 11.O-O-O O-O 12.g4 exf4 13.Lxf4 Tfc8 14.Kb1 Pd7 15.g5 Pce5
16.Dh3 g6 17.Pd5 (zie diagram) 17...Lf8 Typisch een beginnende
grootmeesters-fout. 18.Lxe5 dxe5 Of Pxe5 19.Pf6+ en mat 19.fxg6
hxg6 20.Dxd7 Td8 21.Db5 Txd5 Zou Wit in 21.Txd5 De1+ trappen? 22.Dxd5!
en Zwart gaf het op.
Najdoski lijkt me een zwakke hoofdklasser; zijn
ratingpunten en zijn titel moet hij veroverd hebben in spooktoernooien.
Dat verschijnsel bestaat al een jaar of tien. Een rijke aspirant-grootmeester
betaalt een malafide organisator om de uitslag door te geven van een voor
hem gunstig verlopen, maar niet echt gespeeld toernooi; de nationale bond
is te zwak, te onverschillig of zelf te oneerlijk om het te controleren,
en meldt de uitslag aan de FIDE. Zo werd een paar jaar geleden de Roemeen
Crisan, een vernieuwer op dit gebied, grootmeester en top-100 speler.
Er zijn ook andere methoden. In 1996 stond de ongeveer
70-jarige Claude Bloodgood met een rating van 2702 ineens tweede op de
Amerikaanse ranglijst, achter Kamsky, maar vóór Seirawan,
Gulko en de rest. Hij was geen onbekende in het Amerikaanse schaak, vooral
omdat hij wegens moord al zo'n 25 jaar in de gevangenis zit. Zijn mooie
rating had hij veroverd in toernooien met medegevangenen. Bij ieder toernooi
krijgt iedere deelnemer een soort instap-rating, meestal 2200. Blijft men
dan binnen een groep spelen, zoals Bloodgood en zijn partners deden, dan
verdwijnen daaruit nooit ratingpunten, en hopen ze zich tenslotte op bij
de sterkste - in dit geval Bloodgood, die zo van de nood een deugd maakte.
Hij is overigens een behoorlijke schaker, met een boekje op zijn naam over
de 1.g2-g4 opening.
Iets nieuws is de laatste paar jaar het geval-Birma,
waar het inteelt-systeem van Bloodgood collectief door de schaakbond wordt
toegepast. In januari 1997 had Birma 6 spelers op de internationale ratinglijst,
de hoogste met 2360. In juli 1998 waren dat er 73, en weer een half jaar
later 201. In januari bevonden er zich zes Birmezen in de wereld-top
100. Daarmee was Birma, samen met Engeland, na Rusland het tweede schaakland
van de wereld. Zaw Win Lay was in 3 jaar tijd 400 ratingpunten gestegen
en stond 43ste, gelijk met Piket, en boven Joesoepov, Andersson, Lautier
en Hübner. Wat niet verhinderde dat hij in een Aziatisch zonetoernooi
op 50 % bleef steken, tegen spelers met een gemiddelde rating van 2329.
Maar in een toernooi op Bali maakte Zaw Win Lay onlangs 2½ uit 9,
met remises tegen Timman en Karpov, en een overwinning op Ehlvest.
De Birmezen verwierven zich hun geweldige ratings
door nationale toernooien te organiseren waar de instap-ratingpunten van
zwakke spelers worden opgeslorpt door iets minder zwakke, die dan weer
in een volgend toernooi een paar nog iets minder zwakke spelers van hun
pas-opgepompte ratings laten profiteren - enzovoort. Er komt bij dat in
die toernooien schaken waarschijnlijk een ongebruikelijke manier is om
de uitslag van een partij te bepalen. Raakt een held onverhoopt iets van
zijn puntenrijkdom aan een buitenlander kwijt, dan is er altijd de inteelt
thuis om dat vlug weer aan te zuiveren.
Mas (Maleisië, 2401) - Thein (Birma, 2539), Rangoon 1999
1.e4
c5 2.f4 d6 3.Pf3 Pc6 4.Lb5 g6 5.O-O Lg7 6.Lxc6+ bxc6 7.d3 Tb8 8.Pc3 Pf6
9.De1 O-O 10.b3 d5 11.e5 Pd7 12.La3 Te8 13.Pa4 Tb5 14.e6 Pf6
(zie
diagram)
15.c4 Ta5 16.exf7+ Kxf7 17.Pe5+ Kg8 18.Pxc6 en Zwart
gaf het op. De verliezer stond even 47ste op de wereldranglijst, maar in
mei heeft de FIDE de ratings van de Birmezen met 100 punten de man verminderd.
250 was meer in de roos geweest.
Natuurlijk is het een sport om de allerverschrikkelijkste
nederlagen van die Birmezen te vinden, maar in feite versluiert hun oppomp-systeem
dat er daar de laatste jaren juist verrassend aardig wordt geschaakt.
Nay
(Birma) - Imasniti, Jakarta 1997
1.e4 d6 2.d4 g6 3.f4 Lg7 4.Pf3 c5 5.d5 Pf6 6.Pc3 O-O 7.Ld3 Pbd7
8.O-O Db6 9.De1 Dc7 10.e5 dxe5 11.fxe5 Pg4 12.d6 exd6 13.Pd5 Db8 14.e6
Pde5 15.Pxe5 dxe5 16.Pe7+ Kh8 17.exf7 Lf6 (zie diagram) 18.Txf6
Pxf6 19.Pxg6+ hxg6 20.Dh4+ Kg7 21.Lh6+ Kxf7 22.Lxf8 Lf5 23.Lc4+ Le6 24.Tf1
Dd8 25.Dh7+ Kxf8 26.Lxe6 en Zwart gaf het op. Wat men noemt een vlot
partijtje.
Nay, tot voor kort met 2595 no. 98 op de wereldranglijst,
maakte onlangs 2 uit 13 in een zwakbezet toernooi in Sjanghai. Een dipje,
waarschijnlijk.
© Tim Krabbé, 2000
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina | Hoofdpagina
schaken | Hoofdpagina
algemene site |