BEKRONING ALS STRAF

Een paar weken geleden gaf ik de (voorlopige) uitslag van de eindspelstudie-afdeling van mijn 'TK-60 compositie-toernooi'. Bij de afdeling voor meerzet-problemen kregen mede-jurylid Ruud Beugelsdijk en ik te maken met een moreel probleem.
    Temidden van de 177 problemen, uit 26 landen, stond voor ons beiden vanaf het begin vast dat probleem no. 171 winnaar zou zijn. Toen we de hele uitslag hadden bepaald en de namen kregen, bleek het van de oud-Oostblokker X te zijn. Ik kende zijn naam maar vaag, en zocht hem op in mijn probleemboeken. En in een oud slapkaftig boekje, zoals die in de goede oude Sovjet-tijd voor fl. 6,10 bij Boekhandel Pegasus in Amsterdam verkrijgbaar waren, vond ik een paar problemen van hem - waaronder één, van vijfentwintig jaar geleden, dat als twee druppels water leek op een ander probleem dat hij bij mij had ingezonden, maar dat wij bij de eerste schifting hadden laten vallen. Met die eerdere versie had X destijds een Eerste Prijs gewonnen - smaken verschillen.
    Onze eerste reactie was X een gele of zelfs rode kaart te geven; voor tweedehands spullen was mijn mooie toernooi niet bedoeld. Toen mijn boosheid gezakt was zag ik wel dat er, als je scherp keek, gesproken kon worden van een kleine verfraaiing van dat oude probleem (een nieuw stuurlintje op een oude fiets) - maar dat had X dan toch moeten melden.
    Nu hadden we dat halve zelfplagiaat ook helemaal niet bekroond - maar wat te doen met X's andere probleem dat we de eerste prijs hadden gegeven? Daar was de lol nu ook vanaf, en wie weet waar hij dat vandaan had. Er kwam bij dat hoe we ook zochten, we geen composities van X van na 1986 konden vinden. De verdenking lag voor de hand: hij was allang gestopt, had de relatief hoge geldprijzen van mijn toernooi gezien, en gedacht: die stop ik wat oude rommel in handen, dat merken ze toch niet.
     Maar kon ik hem, op grond van gerechtvaardigde achterdocht, de Eerste Prijs voor zijn mooie probleem afnemen?
     Het was een geschenk uit de hemel toen een probleemkenner aan wie we advies vroegen, ons een paar problemen liet zien waarin de centrale idee van X's winnende probleem al vijftien jaar geleden, en fraaier, door anderen was uitgewerkt. Het gebruiken van bestaande ideeën in nieuwe zettingen is legitiem, maar het dalen van de waardering is dan ook legitiem, en met een kwaadaardig genoegen liet ik X's probleem precies zover in de rangschikking dalen dat het buiten de geldprijzen viel - maar omdat het wel in de uitslag blijft staan (het is een mooi probleem), mag hij het niet meer naar andere toernooien sturen. Bekroning als straf.
     Het is misschien niet het toppunt van fatsoen tegenover de Pool Andrzej Jasik die nu naar de eerste plaats opschoof, om te vertellen dat we eigenlijk eerst een ander probleem hadden gekozen, maar zulke dingen gebeuren vaker in probleemtoernooien en bovendien: dat probleem van X was nogal technisch, en stiekum was mijn hart toch al steeds ook sterk uitgegaan naar het minder politiek correcte, maar eigenlijk veel leukere probleem van Jasik.

Mat in 14
Andrzej Jasik
1e Prijs TK 60-JT, 2003

1.Dg2 Niet 1.b8P+ Kb6 2.Dg2 De6! of 1.e8D c5 2.Dxa4+ bxa4 3.Dxa4+ Kb6 4.Dxa7+ Kc6 5.b8D Kd7+ Pion b7 moet zich nog even de mogelijkheid tot damehalen voorbehouden. 1...Dxg2 Na De6 volgt 2.b8D en snel mat. 2.b8P+ Kb6 3.Pd7+ Ka6 4.Pc5+ Kb6 5.e8D Om op dit moment c5+ te voorkomen moest c6 geblokkeerd zijn. 5...Dg8 Nu moet het paard weer terugspringen om de nieuwe dame te ontpennen: 6.Pd7+ Ka6 7.Pb8+ Kb6 8.De7 Dreigt Dc5 mat. 8...Dd5 En weer moet het paard naar c5 om mat te dreigen. 9.Pd7+ Ka6 10.Pc5+ Kb6 Of 10...Dxc5 11.Dxc5 Pc8 12.Dxc6+ en tijdig mat. 11.Df8 Dg8 Nu ligt het mat klaar, maar eerst moet het paard de dame nogmaals ontpennen: 12.Pd7+ Ka6 13.Pb8+ Kb6 En eindelijk: 14.Dc5 mat. Het gespring en gedraaf van dat veulen is ontzettend geestig.

© Tim Krabbé, 2003

Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina | Hoofdpagina schaken | Hoofdpagina algemene site