VALREEP

'Van alle verschijnselen die niet bestaan is toeval het meest interessant,' heeft een schrijver eens gezegd. Schaken is er vol van. De Engelse grootmeester James Plaskett heeft een heel boek, Coincidences, gewijd aan toevallen waarvan de meeste overigens gezocht zijn en weinig met schaken te maken hebben. Zijn aardigste schaaktoeval staat er niet in - in 1985 zijn Kasparov en Fischer, zonder het van elkaar te weten, op hetzelfde moment op de Eiffeltoren geweest.
    De dag nadat hij mij dat mailde, reed ik met Hans Ree naar een gemeenschappelijke vriend. Toen ik Plasketts Eiffeltoren-verhaal ter sprake bracht, bleek Ree voor die vriend een dichtbundel bij zich te hebben van de erotische dichteres Helen Fiona Pitt-Kethley - Plasketts vrouw. (Feel one healthy pink tit anagrammeert hij haar in de opdracht van Coincidences.)
    Plaskett reageerde later lauw op dit fraaie toeval. Het is inderdaad waar: 'Het probleem met dromen is dat die van anderen altijd zo vervelend zijn,' zoals weer een andere schrijver heeft gezegd. Dat geldt ook voor toevallen, maar misschien iets minder voor het volgende toeval.
    Ik schreef hier al over het studie-compositie toernooi voor mijn 60ste verjaardag, waarvoor uit de hele wereld 126 inzendingen binnenkwamen. Bij zo'n toernooi hebben de componisten het recht om studies, die voor een prijs in aanmerking komen maar waar een fout in zit, binnen een bepaalde termijn te verbeteren. De laatste gecorrigeerde studie die binnenkwam, enkele uren voor het verstrijken van die termijn, was de onderstaande, die dus als de allerlaatste, 126ste inzending gezien kon worden. Toen het bleek te kloppen, en daarmee de uitslag van het toernooi definitief werd, kreeg ik te horen wie deze componist was: Dirk Borst uit Groningen. Adres: Valreep 126.

Wit speelt en wint
Dirk Borst
Speciale Prijs TK 60-JT, 2003

1.Lf5 Met 1.Ld7+ kan Wit meteen c6 afdwingen, maar na 2.Lf5 maakt 2...Th2 dan remise: 3.Th3 Dxh3! en het mat op d7 zit er niet meer in. 1...Dh7+ Anders wint Wit makkelijker. 2.Lxh7 Txh7+ Zwart heeft nu een ongewone dolle toren, die geslagen kan worden zonder dat het meteen pat is. Om te winnen moet Wit c6+ afdwingen en zo een schuilplaats op b6 creëren. Dat afdwingen gaat echter niet zonder pion g5, terwijl het schuilen geen zin heeft met die pion. Daaruit volgt een ingewikkelde, maar logische manoeuvre. 3.Kg6 Wit loopt tussen de eigen torens door om de dolle toren naar de zuidkant te dwingen. 3...Th6+ En niet 3...c5 4.Tc2 en Wit loopt naar c3 en wint snel. 4.Kxh6 gaat nu niet wegens c5! en Wit kan het pat niet opheffen. 4.Kf5 Zonder pion g5 vervalt het hele plan. 4...Tf6+ 5.Ke4 Te6+ 6.Kd3 Td6+ 7.Ke2 En niet 7.Kc2? Td2+ 8.Kb1 Tb2+ 9.Kc1 c5 en Wit komt niet meer weg. 7...Td2+ 8.Kf3 Tf2+ 9.Ke4 Tf4+ 10.Kd5 Om deze stelling draait alles. Zonder pion g5 kon nu 10...Tf5+ volgen, en Wit komt niet verder. 10...c6+ Het enige. Na 10...c5 11.Tc1 Td4+ 12.Ke5 haalt Wit g5 op, loopt naar c3 en wint. 11.Ke5! Wit kan niet meteen van de schuilplaats gebruik maken: 11.Kc5? Tf3! is remise, vooral omdat de volgende stap van het winstplan, 12.Tc2, faalt op: Txg3 13.Kxc6 Tc3! Dit toreneindspel is pas gewonnen als pion g5 eraf is, en die gaat Wit nu eerst ophalen. (In die eerdere versie van de studie had Zwart geen pion a6. Daardoor kon Wit hier wèl, en makkelijker winnen met 11.Kc5 Tf3 12.Kb6; bijvoorbeeld 12...c5 13.Tc2 Txg3 14.Kxc5 Tc3 15.Tb2 Kxa3 16.Tb5 a4 17.Tb4 Tg3 18.Kb5 Txg4 19.Txa4+ Kb2 20.Ta8 enz. Die valreep-pion haalde dat eruit.) 11...Te4+ 12.Kf5 Tf4+ 13.Kg6 Tf6+ 14.Kh5 Th6+ 15.Kxg5 Tg6+ Nu moet de dolle toren eerst weer naar het zuiden gedwongen worden. 16.Kf4 Tf6+ 17.Ke3 Te6+ 18.Kd2 Te2+ Ten slotte: op naar de schuilplaats. 19.Kd3 Td2+ 20.Ke4 Td4+ 21.Ke5 Te4+ 22.Kd6 Te6+ Of Td4+ 23.Kc5 met eenzelfde einde. 23.Kc5 Te3 24.Tg2 Eindelijk is de dolle toren bedwongen. 24...Txc3 25.Kd4! (Niet 25.g5? Tg3!) 25...Txa3 26.c5 en Wit wint dankzij zijn vrijpion g4.

© Tim Krabbé, 2003

Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina | Hoofdpagina schaken | Hoofdpagina algemene site