Een verhaal uit Sosonko's voorwoord bij Kortsjnoi's nieuwste boek:
Mijn
beste partijen, deel 1: partijen met Wit, dat ter gelegenheid van diens
70ste verjaardag uitkwam. 1966. Bij de schaakolympiade in Havanna geeft
een aantal grootmeesters simultaan, onder wie Victor Kortsjnoi. Een van
zijn tegenstanders is de legendarische revolutionair, toen Cubaans minister,
Che Guevara. Vóór de partij wendt een organisator zich tot
Kortsjnoi. 'Uw tegenstander Che Guevara speelt heel zwak, maar hij houdt
zielsveel van schaken. Hij zou zeer gelukkig zijn met een remise tegen
u.' De implicatie is duidelijk: zo'n remise zou niet slecht zijn voor het
schaken op Cuba. Kortsjnoi knikt vol begrip. Later in het hotel vraagt
Misja Tal hem: 'En hoe is het gegaan?' - 'Ik heb ze allemaal naast het
bord gezet.' - 'Ook Che Guevara? - 'Die ook. Die heeft geen flauw idee
hoe je het Catalaans moet behandelen.'
Kortsjnoi's liefde voor het schaken vaagt alle andere
overwegingen weg. Hij was wereldnieuws toen hij in 1976 uit 'het land met
de vreemde naam radenverenging' (de Sovjet Unie) uitweek naar het
westen, maar politieke overwegingen had hij niet; hij wilde alleen zijn
schaakcarrière kunnen inrichten zoals het hem goeddacht.
Wie zijn schaakliefde niet deelt, of hem niet met
het respect behandelt dat hem om zijn staat van dienst en zijn schaakkennis
toekomt, kan, vooral als hij verloren heeft, op een standje rekenen. Soms
ook als hij wint. In een van de vele verjaardagsstukken beschrijft de Zwitserse
meester Richard Forster hoe boos Kortsjnoi was na hun partij (die hij gewonnen
had) omdat Forster te snel had gespeeld; het was respectloos om niet minstens
even lang na te denken als een ex-vice-wereldkampioen als hij. Forster had
een goed excuus: hij had alleen maar de theorie gevolgd - notabene een
oude partij van Kortsjnoi zelf! Die was Kortsjnoi compleet vergeten, tot
zijn voordeel overigens, want nu verbeterde hij de zelfgemaakte theorie.
Kortsjnoi is een van de giganten van de schaakgeschiedenis,
en hij moet zeker boven een paar wereldkampioenen worden gesteld. Dat zou
hem worst zijn. 'Ik ben geen wereldkampioen geworden, mijn leven is dus
mislukt,' heb ik hem horen zeggen.
Hij wordt ook steeds meer een fenomeen. Op zijn
58ste stond hij nog vierde op de wereldranglijst en nu is hij nog 44ste.
Hij is verreweg de sterkste 70-jarige schaker die er ooit is geweest. En
nog steeds werkt hij aan zijn schaken. Toen hij onlangs bij een trainingssessie
met het Zwitserse team een combinatie over het hoofd zag, moet hij, volkomen
serieus, hebben gezegd: 'Ik ga nu dagelijks een half uur aan taktiek werken.'
In zijn eigen inleiding bij zijn boek schrijft hij:
'Een jonge grootmeester zou zich waarschijnlijk het hoofd moeten breken
om honderd toonbare winstpartijen te vinden.' Met een kleine vierduizend
serieuze partijen in de databases (nog eens zeshonderd partijnotaties uit
zijn beginperiode is hij door eigen slordigheid kwijtgeraakt) heeft Kortsjnoi
een ruime keus - hij is ook de meest productieve topspeler aller tijden.
Van alle acht wereldkampioenen vanaf Botwinnik heeft hij wel eens gewonnen
(zijn score tegen Tal is 13-3), maar hij koos vooral uiteenlopende, boeiende,
spannende, emotionele partijen, zo veel mogelijk verdeeld over zijn halve
eeuw als schaker. Het zijn vijftig pageturners, geschikt om je evenveel
van het spel te doen houden als Kortsjnoi zelf.
Kortsjnoi - Vaganjan, Skelleftea 1989
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.exd5 Niet als remise-variant bedoeld
- Kortsjnoi had ontdekt dat Vaganjan slechte resultaten had met de ruilvariant.
4...exd5
5.Ld3 c6 6.Lf4 Pe7 7.Dh5 'Wit haast zich de schepen achter zich te
verbranden.' 7...Pd7 8.Lg5 'Anders moet Wit toegeven dat zijn opzet
mislukt is. Maar een aanval beginnen door een zojuist ontwikkelde loper
nog eens te spelen ziet er natuurlijk verdacht uit.' 8...h6 9.Pf3 Tg8
10.O-O Wit had met 10.Lh4 g5 11.Lg3 Pf6 12.Dxh6 Pg4 enz. remise moeten
toestaan, maar dat zou niet des Kortsjnois zijn. Liever gooit hij er een
stuk tegenaan, voor onduidelijke kansen. 10...hxg5 11.Pxg5 g6 Pf6!
slaat de aanval af; 12.Dxf7+ Kd7 13.Lf5+ Kc8 14.Lxc8 Kxc8 15.Tfe1 De8 enz.
12.Dh7
Pf8 (Tf8 13.Dg7!) 13.Dxf7+ Kd7 14.Tae1 Kc7 15.Te2 Beter 15.f4
met de dreiging Txe7+ en Dxg8. Kortsjnoi geeft: Th8 16.Dg7 Th5 17.a3 Ld6
18.Pf7 en nu is het beste voor Zwart Th7 19.Df6 Txf7 20.Dxf7 maar ook dan
staat Wit goed. 15...Ld7 16.f4 Th8 17.Tfe1 Pf5 18.Lxf5 gxf5 19.Dg7 Th5
20.Pf7 Dh4 21.g3 Dg4 22.De5+ Kb6 23.a3 Te8 Een blunder. Na Pg6 24.Pa4+
Ka6 25.Dc7 Tc8 26.Dxd7 Pxf4 27.axb4 Ph3+ heeft Zwart remise door eeuwig
schaak. 24.Pxd5+ cxd5 25.Df6+ Lc6 26.Txe8 Lxe1 27.Txe1 Pd7 28.Dd8+ Ka6
29.b4 Pb6 30.Pg5 Th6 Anders Pe6 31.Df8 Tg6 32.Dc5 Pc4 33.Pe6
Beter 33.a4 en bijvoorbeeld Lxa4 34.b5+ Lxb5 35.Ta1+ Pa5 36.Dc3 La4! en
Zwart kan blijven vechten. 33...Txe6 34.Txe6 Dd1+ 35.Kg2 (zie
diagram)
35...Dxc2+
Daarmee verspeelt Zwart een buitengewone remisekans: 35...b6! 36.Dxc6 (Txc6
Pe3+ en Wit loopt zelfs mat) Pe3+ 37.Txe3 Df1+ 38.Kxf1 pat! 36.Kh3 Da4
37.Kh4 Pd2 38.Dxd5 Db5 39.Dxb5+ Kxb5 40.Te5+ Kc4 41.Txf5 Pf3+ 42.Kh5 Pxh2
43.g4 Makkelijker Tc5+ Kxd4 44.f5 enz., maar de spelers dachten dat
ze nog in tijdnood waren. 43...Lf3 44.Tg5 Kxd4 45.Kh4 (f5!) 45...Ke4
46.f5 Ld1 Na 46...Pxg4 47.Txg4+ Kxf5 zou Zwart nog remisekansen krijgen.
Nu is het afgelopen. 47.Tg7 Ke5 48.Kh3 Pxg4 49.Txg4 Lc2 50.Tg5 Lxf5+
51.Kg3 Kf6 52.Kf4 Ld7 53.Te5 Lc6 54.Ta5 a6 55.Te5 b6 56.Te2 a5 57.Te5 axb4
58.axb4 Lg2 59.Tb5 Ke6 60.Ke3 Lf1 61.Txb6+ Ke5 62.Tc6 en Zwart gaf
het op. Een hartstochtelijke, heerlijke partij.
© Tim Krabbé, 2001
Index AD Magazine schaakrubrieken
Bovenkant pagina |
Hoofdpagina
schaken |
Hoofdpagina
algemene site