TIM KRABBÉ-60 JUBILEUM TOERNOOI, EINDSPELSTUDIES

Er kwamen op het toernooi voor mijn 60ste verjaardag 126 studies binnen, van 81 componisten uit 29 landen. De gemiddelde kwaliteit was hoog: in zeker driekwart werd op z'n minst iets vertoond dat fris, geestig of diep was - en veel studies waren ronduit schitterend.
    Af en toe, bij het achter elkaar naspelen van al die uiteenlopende verzinsels voelde ik me een impresario van een variététheater, voor wie steeds weer nieuwe hoopvolle vuurvreters, tapdansers, moppentappers, messenwerpers, voordrachtskunstenaars, menselijke torens en éénwielerfietsers hun kunsten kwamen vertonen, in de hoop in de show mee te mogen doen. Ik was vaak ontroerd door de verbazende nummers die ze hadden verzonnen, het geloof dat ze er in hadden, het eindeloze oefenen dat nodig was geweest - maar vooral genoot ik gewoon van wat ik allemaal te zien kreeg. De fantasie van de studiecomponisten is onuitputtelijk, en het schaakspel is onuitputtelijk. Mijn dank aan de inzenders is groot.
    En ook aan toernooidirecteur René Olthof en mede-jurylid Harold van der Heijden. Beiden ken ik al zo'n twintig jaar als verwante zielen; liefhebbers van het ongewone, en vooral van het mooie in het schaken. Pas toen ik de originele manuscripten te zien kreeg, met soms in slordig cyrillisch of in eigen notatiesystemen weergegeven oplossingen, de ene keer zonder varianten, de andere keer met een wanhopige overvloed daarvan, begreep ik wat een kolossale arbeid René heeft verzet - alleen al om alle studies uniform en anoniem aan Harold en mij te kunnen presenteren.
    Harold, met zijn ongeëvenaarde kennis, zijn fameuze database en zijn adelaarsoog als analyticus, behoedde ons hopelijk voor het bekronen van niet geheel nieuwe of correcte studies, maar zijn artistiek gevoel speelde bij de jurering een grotere rol.
    Dat de eindspelstudie een vorm van kunst is, en dus een kwestie van smaak, werd enigszins onthutsend geïllustreerd door de mate waarin onze oordelen in het begin uiteenliepen - toen we ieder een eerste top-9 maakten, bleken die geen enkele studie gemeen te hebben. Het was leuk en leerzaam om daarna in lange mails verdiensten en tekortkomingen van allerlei studies aan elkaar uit te leggen. Harolds uitgangspunt was daarbij steeds dat het 'mijn' toernooi was en dat ik dus het beslissende woord moest spreken, maar al zou zijn eigen uitslag hier en daar anders zijn geweest, hij is net als ik blij met de nu gepresenteerde, en zijn invloed erop was groot.
    Toen René ons ten slotte de namen gaf, bleken we aardig wat coryfeeën de duim omlaag te hebben gegeven, en twee debutanten (Van Essen en Bichu) hoog te hebben bekroond. De winnaar van het toernooi, de Nieuwzeelander Emil Melnichenko, publiceert al meer dan een kwart eeuw, en heeft al vele prijzen gewonnen.

Deze definitieve uitslag is gelijk aan de voorlopige; de ingediende claims maakten alleen een paar puntjes op de i nodig. Niet bekroonde inzenders kunnen vrij over hun werk beschikken.

Hieronder vindt men de bekroonde studies met beknopt vertelde oplossingen. Een prachtige pdf-versie van het voorlopige rapport (dank aan René Olthof en Joop de Groot) kan ook gedownload worden, evenals een PGN-bestand met de volledige analyses van de auteurs zelf. De studies kunnen ook met Palview online worden nagespeeld.

Amsterdam, 13 april / 9 augustus 2003
Tim Krabbé
Harold van der Heijden (FIDE-arbiter voor eindspelstudies)

Eerste Prijs: Emil Melnichenko (Nieuw Zeeland)

Met een buitengewoon geestige offer-manoeuvre, waarbij Zwart steeds achter de aangeboden stukken schuilt, creëert Wit ontruimende schaaks voor achtereenvolgens twee torens. Zo komt ten slotte veld g8 vrij en kan Wit ook g7, met winnende promotie, ontruimen.
    De constructie, met slechts 12 stukken, die vaak ontleed wordt tot een eindspel van toren plus pion tegen toren, is volmaakt. De manoeuvre wordt als echo-kameleon op twee lijnen vertoond, en ook de thematische verleiding 1.Ld7+, waarna een derde versie van de ontruimingsmanoeuvre faalt op een remise-versie van het toreneindspel, draagt bij tot de eenheid. Deze echo's maken de studie tot het hoogtepunt in de ontwikkeling van een idee dat de componist twintig jaar heeft bezig gehouden.
    Opmerkelijk is dat Melnichenko er op uit lijkt te zijn geweest zijn kunstwerk ontoegankelijk te maken, met een moeilijk doordringbaar notatiesysteem voor de naar schatting 1200 zetten van zijn analyse. Het heeft de toernooidirecteur vele uren gekost om dat labyrint in handelbaar PGN-formaat om te zetten, en de jury om de weg van ingang tot uitgang helder voor ogen te krijgen.
    De beloning was groot.

Wit speelt en wint

Zwart dreigt mat. Om te winnen moet Wit veld g7 vrijmaken, dus Tg8 met schaak wegspelen, dus Tf8 met schaak wegspelen, dus een loper offeren om een lijn te openen voor het eerste schaakje.
1.Lb7+!
Waarom 1.Ld7+ niet werkt zien we later. Zwart moet nu een van de lopers slaan, anders kan Wit zijn noordoost-hoek sneller bevrijden. Er zijn twee varianten.
    a) 1...Kxc7 2.Tc8+ Kb6 3.Tc6+
Of 3...Kxb7 en het toreneindspel na 4.Tb8+ Kxc6 5.g8D Pf8+ 6.Kg7 Txg6+ 7.Kxf8 Pe6+ 8.Dxe6+ Txe6 9.Kf7 is voor Wit gewonnen. De thematische voortzetting is:
3...Kb5
Zwart schuilt achter de witte stukken. Na de vreemde drijfjacht
4.La6+ Ka5 5.Tc5+ Ka4 6.Lb5+ Kb4 7.Tc4+ Kb3 8.La4+ Ka3 9.Tc3+ Ka2 10.Lb3+ Kb2 11.Tc2+ Kb1 12.La2+ Ka1 13.Tc1+
maakt de rand van het bord daar een eind aan:
13...Kxa2 14.Ta8+ gevolgd door 15.g8D en Wit wint.
    b) 1...Kxb7 2.Tb8+ Kc6 3.Tb6+
en nu helpt de zwartveldige loper bij de jacht:
3...Kc5
of weer 3...Kxc7 4.Tc8+ Kxb6 5.g8D en Wit wint
4.Ld6+ Kd5 5.Tb5+ Kd4 6.Lc5+ Kc4 7.Tb4+ Kc3 8.Ld4+ Kd3 9.Tb3+ Kd2 10.Lc3+ Kc2 11.Tb2+ Kc1 12.Ld2+ Kd1 13.Tb1+ en Tg8 kan eindelijk zijn verlossende schaakje geven.

De thematische verleiding
1.Ld7+?
werkt niet, omdat na
1...Kxd7!
de zwarte koning te dichtbij komt:
2.Td8+ Kc6 3.Td6+
Zou Zwart zich ook nu naar de onderkant van het bord laten jagen, dan wint Wit als bekend, maar nu komt:
3...Kxc7! 4.Tc8+ Kxd6 5.g8D
Of 5.Td8+ Ke7! en beide promoties leiden slechts tot remise; 6.g8D Pf8+ 7.Kg7 Txg6+ enz., of 6.g8P+ Kxd8 7.Pxh6 Pf8
5...Pf8+ 6.Kg7 Txg6+ 7.Kxf8 Pe6+ 8.Dxe6+ Kxe6 en hier is het toreneindspel remise.

NB 16 april: Zoals Rik van der Heiden terecht opmerkt kan Zwart het in de hoofdvariant na 1.Lb7+ met 1...Kd7(!) een zet langer volhouden. Wit heeft dan niet beter dan 2.Td8+ Kxc7 3.Tc8+ en alles gebeurt een zet later.

Tweede Prijs: Martin van Essen (Nederland)

Wit staat twee torens voor, maar moet een geweldig offer-gevecht leveren om promotie te voorkomen. Daarbij overtroeven beide partijen elkaar: Prokeš-manoeuvre met dubbel torenoffer op f4 van Wit; zelf-blokkerend loperoffer op een promotieveld en losse schaakparade met Novotny van Zwart. De zwarte koning wordt tot een Lange Mars naar f3 gedwongen waar zijn trotse vrijpionnen alleen maar bijdragen tot de tragikomische maar ook sprookjesachtige manier waarop hij wordt matgezet.
    De beginstelling is wat rommelig maar toch licht, en het is een wonder dat dit bouwwerk overeind bleef tegen het rekengeweld dat erop is losgelaten. Ook in die bijvarianten zijn mooie zetten te vinden.
    Een schitterend debuut.

Wit speelt en wint

1.e6+
Niet 1.Pd3 e1D+ 2.Pxe1 f2, en ook niet 1.Te4 e1D+ 2.Txe1 Lxe1+ 3.Kg5 bxa6 4.e6+ Lxe6 5.Tb7+ Kg8 6.Pxe6 Lc3 (6...f2 7.Tg7+ Kh8 8.Tf7) 7.Td7 f2 8.Td1 Kf7 9.Pd8+ Kg7 en de mogelijkheid Lf6+ levert Zwart remise op; 10.Pc6 Le1 11.Td7+ met eeuwig schaak.
1...Lxe6 2.Txb7+ Kg6 3.f5+ Kxf5
Of 3...Lxf5 4.Tb6+ Kf7 5.Pd3!
4.Pd3
Op 4.Te4 volgt Ld5! Nu verliest Zwart na 4...e1D+ 5.Pxe1 Lxe1+ 6.Kh3 Lxc4 7.Lxc4 en ook na 4...f2 5.Tc5+ Kf6 6.Pf4 f(e)1D 7.Ph5+ Kg6 8.Ld3+ Kh6 9.Txh7 mat, maar hij heeft het paradoxale
4...Le1+!
Blokkeert het eigen promotieveld. Na 4...e1D+ 5.Pxe1 Lxe1+ 6.Kh3 Lxc4 7.Lxc4 volgt een langzame maar zekere dood.
5.Pxe1 f2
Nu lijkt de andere pion te promoveren. Maar:
6.Tf4+! Kxf4
Nu zou na 7.Pg2+ Kf3 Zwart winnen omdat b7 nog geblokkeerd is. Het ontruimen van dat veld is een toren waard.
7.Txb4+
Nu lijkt het lot van de pionnen bezegeld; 7...Kf5 8.Ld3+ Kf6 9.Tf4+ of 7...Ke3 8.Pc2+ Kd2 9.Td4+ gevolgd door Lxe2.
7...Lc4!
Laatste redmiddel: een losse schaakparade (tegelijk een Novotny) om de diagonaal a6-e2 af te sluiten.
8.Txc4+ Kf5 9.Tf4+!
Na twee loperoffers van Zwart een tweede torenoffer van Wit, om die diagonaal toch weer vrij te maken.
9...Kxf4 10.Pg2+ Kf3
Anders Lxe2. Maar nu:
11.Lb7 met een sprookjesmat waar, op pion h7 na, alle overblijvende stukken bij zijn betrokken.

Derde Prijs: Jarl Ulrichsen (Noorwegen)

Natuurlijke beginstelling; kristalhelder verhaaltje, beheerst door één thema: het tegengaan van promotie. Met behulp van twee losse schaakparades benut Wit het vindingrijke anti-promotiegevecht van Zwart voor een nog vindingrijker eigen anti-promotie manoeuvre. De paradoxale tocht van de witte koning van a5 over c8 naar d5 om pion h5 tegen te houden, doet aan Réti denken.

Wit speelt en maakt remise

1.a7
Lijkt zelfs winnend.
1...Le1+ 2.Kb5 c6+ 3.Kc5 Pxd3+
Na 3...Lf2+? 4.d4 wint Wit.
4.Kd6 Lg3+ 5.f4!
Voorlopig onbegrijpelijk. Na 5.Kxd7 Pc5+ 6.Kd8 Pe6+ 7.Kc8 Pc7 wint Zwart.
5...Lxf4+ 6.e5! Lxe5+ 7.Kxd7 Pc5+ 8.Kc8
Of weer 8.Kd8 Pe6+ 9.Kc8 Pc7 en Zwart wint.
8...Pxa4 9.Kxb7 Pb6 10.Kxb6 Ld4+ 11.Kxc6 Lxa7
Eindelijk heeft Zwart de vrijpion te pakken.
12.Kxd5 Maar nu blijkt wat Wit ondertussen aan het doen was: met 5.f4 en 6.e5 gebruikte hij Zwarts noodzaak om de diagonaal h2-b8 te gebruiken, om de diagonaal vrij te maken die hij nodig heeft voor het tegenhouden van pion h5.

Vierde Prijs: Gady Costeff (Israël / USA)

Geniale slotstelling met een drievoudig penpat na een verbluffende toren-promotie. Het spel, vanuit een beginstelling die een verbazende gelijkenis vertoont met die van de Eerste Prijs, is wat rommelig - maar misschien verdient de componist juist lof dat hij überhaupt een meer dan aanvaardbare inleiding tot zijn mooie vondst voor elkaar heeft gekregen. De vork na 7...Lxg7+ 8.Kxg7 is een geweldige grap, en het is verbluffend Zwart na 7.Pg8 geen gewonnen database-eindspel van toren plus loper tegen twee paarden kan bereiken.

Wit speelt en maakt remise

1.Pe4+
Na andere eerste zetten verliest de promotie haar kracht; bv. 1.Tc8+ Kxd2 2.f8D Th6+ 3.Kg8 Pf6+ 4.Kf7 Ph7+ 5.Ke8 Txf8+ 6.gxf8D Pxf8 7.Pf5 Tf6 8.Pxd6 Txd6 9.Kxf8 g4 enz.
1...Kd4 2.Pxg5
Andere pogingen mislukken, zoals 2.Te8 Kxe4 3.f8D Th6+ 4.Kg8 Pf6+ 5.Kf7 Ph7+ 6.Pf5+ Kxf5 7.Dh8 Kg4+ 8.Kg8 Pf6+ 9.Kf7 Pxe8+ 10.Kxe8 Txh8+ 11.gxh8D Tf8+ en Zwart wint.
2...Th6+ 3.Ph7 Pf6
Of 3...Le5 4.Td8+ Ke4 5.Kg8 Lxg7 6.f8D Lxf8 7.Pxf8 Tg2+ 8.Peg6 Pf4 9.Te8+ Kd5 10.Kg7 met remise - 'tenminste, zolang er geen 8-stukken databases bestaan,' merkt de componist droogjes op.
4.g8D Pxg8 5.fxg8T! Le5+ 6.Tg7 Txf8+ 7.Pg8
en Zwart kan niet winnen. Met een dame op g7 ging nu bijvoorbeeld 7...Ta8 8.Dxe5+ Kxe5 9.Kg7 Tb6, maar nu zijn pennende torenzetten pat. Na 7...Tf7 8.Pxh6 Lxg7+ 9.Kg8 Ta7 is 10.Pf5+ reddend, en na
7...Lxg7+ 8.Kxg7 maakt de koningsvork op de twee torens remise.

Speciale Prijs: Dirk Borst (Nederland)

Zwart creëert een ongewone dolle toren die geslagen kan worden zonder dat het meteen pat is. Met een fraaie manoeuvre die uit verschillende fasen bestaat, weet Wit die toren toch te bedwingen. Erg mooi is dat twee zetten van één pion (c7-c5 en c7-c6) ieder een andere cruciale rol spelen.

Wit speelt en wint

1.Lf5
1.Ld7+ om de pion vast naar het veld te lokken waar Wit hem wil hebben, werkt niet: 1...c6 2.Lf5 Th2! 3.Th3 Dxh3!
1...Dh7+
Nu het mat met Ld7 er nog in zit, zou op 1...Th2 wèl volgen: 2.Th3! enz.
2.Lxh7 Txh7+
en Zwart heeft een uitgestelde dolle toren; na KxT volgt c5, en toch pat. Om te winnen moet Wit c6+ afdwingen en een schuilplaats op b6 creëren. Dat afdwingen gaat niet zonder de zwarte pion op g5, terwijl het schuilen geen zin heeft met die pion. Dat bepaalt de winstmethode, maar er zijn veel valkuilen.
3.Kg6!
Alleen zo lukt het Wit, zonder op g5 te slaan, tussen de eigen torens door te lopen om de dolle toren naar de zuidkant te dwingen.
3...Th6+
Na 3...c5? 4.Tc2(1) loopt Wit naar c3 en wint veel sneller. 3...Tg7+ komt op hetzelfde neer.
4.Kf5 Tf6+ 5.Ke4 Te6+
Na 5...Tf4+ 6.Kd5 springt Wit naar zet 10.
6.Kd3 Td6+ 7.Ke2
Niet 7.Kc2? Td2+ 8.Kb1 Tb2+ 9.Kc1 c5 en Wit komt niet meer weg.
7...Td2+ 8.Kf3 Tf2+ 9.Ke4 Tf4+ 10.Kd5
Om deze stelling draait alles. Zonder pion g5 kon nu 10...Tf5+ volgen en Wit komt niet verder.
10...c6+
Het enige. 10...Td4+ 11.Kc5 c6 12.Tc1 is meteen uit, en na 10...c5 11.Tc1 Td4+ 12.Ke5 haalt Wit g5 op, loopt naar c3 en wint; 12...Te4+ 13.Kf5 Tf4+ 14.Kg6 Tf6+ 15.Kh5 Th6+ 16.Kxg5 Tg6+ 17.Kf4 Tf6+ 18.Ke3
11.Ke5
Wit kan niet meteen van de schuilplaats gebruik maken: 11.Kc5? Tf3! is remise, vooral omdat de volgende stap van het winstplan, 12.Tc2, faalt op: Txg3 13.Kxc6 Tc3! Dit toreneindspel is pas gewonnen als pion g5 eraf is.
11...Te4+ 12.Kf5 Tf4+
Wit kan soms langzamer winnen, Zwart sneller verliezen.
13.Kg6 Tf6+ 14.Kh5 Th6+ 15.Kxg5 Tg6+ 16.Kf4
Nu moet Wit eerst weer tussen zijn torens doorlopen om de dolle toren naar het zuiden te dwingen.
16...Tf6+ 17.Ke3 Te6+ 18.Kd2 Te2+
En nu naar de schuilplaats.
19.Kd3 Td2+ 20.Ke4 Td4+ 21.Ke5 Te4+ 22.Kd6 Te6+
Of Td4+ 23.Kc5 Td3 (23...Txg4 24.Tgd3 Tg3 25.Kb6 c5 26.Td5! Txc3 27.Txc5 Kxa3 28.Txa5+ Kb4 29.c5) 24.Tg2 Txc3 25.Kd4! Txa3 26.c5 en wint.
23.Kc5 Te3
Of Te5+ 24.Kb6 c5 (24...Te3 25.Tb3) 25.Tc1 Te6+ 26.Kxc5 Te5+ 27.Kd4 Te4+ 28.Kc3
24.Tg2 Txc3 25.Kd4!
25.g5? Tg3!
25...Txa3 26.c5 en Wit wint dankzij zijn vrijpion g4.

Eerste Eervolle Vermelding: Jan Timman (Nederland)

Een helder en geestig verteld avontuur vanuit een natuurlijke beginstelling. Door op de juiste manier een toren op d1 te zetten en die toren te offeren, kan Wit een promotie-vork opzetten, waarna een tweede torenoffer op hetzelfde veld Zwart met het verkeerde verbindingsschaak laat zitten.

Wit speelt en wint

1.O-O-O!
En niet 1.Td1, zoals dadelijk blijkt.
1...cxd5 2.Txd5+ Kc6 3.Txc5+ Kxc5 4.f6+ Kc6
Niet 4...Kxc4 5.f7 e6 6.fxe8D La3+ 7.Kc2 Txe8 8.Pe3 mat, en ook niet 4...Kb6 5.c5+ gevolgd door 6.f7 Na 4...e5 5.f7 Ld6 blijkt waarom de witte koning op c1 en niet op e1 moest staan: 6.Pxe5! (6.Txg7 Tgf8 7.fxe8D Txe8 8.Txd7 is in beide gevallen onvoldoende) Tgf8 (6...Le7 7.Txg7 Th8 8.fxe8D Txe8 9.Tg4 met technische winst) 7.fxe8D Txe8 en nu gaat de zwarte loper verloren: 8.Pf7+ Kc6 9.Tg6 Te6 10.Pd8+
5.Tc5+!
Eerst moet de diagonaal f8-a3 afgesloten worden. Na 5.f7 e6! 6.Pe5+ (ook 6.Pf6 gxf6 7.fxg8D La3+ 8.Kc2 Txg8 9.Txg8 wint niet) 6...Kb7 7.Kc2 Le7 8.Txg7 Tgf8 9.fxe8D Txe8 10.Pg6 (10.Pxd7 Kc8) 10...Ld6 11.Txd7+ Kc6 12.Txa7 Tg8 13.Pe7+ Lxe7 14.Txe7 Tg2+ blijft Zwart leven.
5...Kxc5 6.f7
En nu, met zijn koning op c5, kan Zwart alleen de verkeerde diagonaal openen:
6...g6 7.fxg8D Lh6+ 8.Pxh6 Txg8 9.Pxg8 en Wit wint.

Tweede Eervolle Vermelding: Eduard Eilazian (Oekraïne)

Elegante partij-achtige stelling waarin Wit door het omzeilen van een aantal paardvorkjes en een losse schaakparade, nog net wint. Vooral de redding 9...Kd5 in de variant na 4.Kg3 is fraai.

Wit speelt en wint

1.b7 Pb8 2.Pd6+
Niet meteen 2.Tc8 wegens Tg8 3.Kh4 Kf4 4.Kh5 Pg4! 5.Txg8 Pf6+
2...Kd5
Of 2...Kf3 3.Tc3+ Kf4 4.Tc4+ Kf3 5.Th4 Td8 6.Txh6 Txd6 7.Th8 Txg6 8.Tf8+ Ke4 9.Txb8 en Wit wint, of 2...Ke5 3.Tc8 Tg8 4.Pf7+ Kd5 5.Pxh6 Txg6 6.Pf7 Tb6 7.Txb8 Kc6 8.Pd8+ Kd7 9.Ta8 Kc7 10.Tc8+ Kd7 11.b8D en wint.
3.Tc8 Pg8+
3...Tg8 4.Pf5!
4.Kg2!
De andere velden op de g-lijn hebben bezwaar: 4.Kg3? Kxd6 5.Txb8 Kc7 6.Tf8 Kxb7 7.Tf7+ Kc6 8.Th7 Pe7 9.Txh8 Kd5! en Wit verliest de pion. Ook 4.Kg4 wint niet: 4...Kxd6 5.Txb8 Ph(f)6+
4...Kxd6 5.Txb8 Kc7 6.Td8!
En niet 6.Tf8? Kxb7 7.Tf7+ Pe7! 8.Txe7+ Kc6 9.Kf3 Kd6 10.Ta7 Ke5 met remise. 6...Kxb7 7.Td7+ Kc6 8.Th7 Pe7 9.Txh8 Pxg6 10.Th6 en Wit wint.

Derde Eervolle Vermelding: Philippe Bichu (Frankrijk)

Met een veldruiming, gevolgd door een stil torenoffer, ontzenuwt Wit een promotie - naar keus van Zwart door een verrassend eeuwig schaak of door een symmetrische dame-vangst.

Wit speelt en maakt remise

1.g6!
Ontruimt g5 voor een cruciaal paardschaak.
1...Lxg6
1...d1D 2.gxh7 is niet voldoende.
2.Kc4!
Dreigt mat door Tf6+ enz.
2...Lxf5
2...Kxf5 3.Pf1 d1D 4.Pe3+ is remise, evenals 2...Lh5 3.Tf1 Le2+ 4.Kxd4 Lxf1 5.Pe3
3.Pf3 d1D
Na 3...Ld3+ 4.Kxd4 d1D 5.Pg5+! gaat de dame verloren: 5...Kf5 6.Pe3+ of aan de andere kant: 5...Kd6 6.Pf7+ Kc6 7.Pd8+ Kb5 8.Pc3+ enz. Maar nu heeft Wit, weer dankzij 1.g6, eeuwig schaak, bijvoorbeeld
4.Pg5+ Ke5 5.Pf7+ Ke4 6.Pg5+ Ke5 7.Pf7+ Ke6 8.Pg5+ Kd6 9.Pf7+ Kc6 10.Pd8+ Kd6 11.Pf7+ enz.

Vierde Eervolle Vermelding: Mario Matous (Tsjechië)

Zetdwang-duel tussen loper en toren, met als originele pointe dat een zich eveneens in zetdwang bevindend paard een fatale interferentie moet veroorzaken.

Wit speelt en wint

1.Pe5+ Kf6 2.Pd7+ Kg6 3.Le7 Kxh6 4.Pf8 Tg4
4...Ta5 5.Lf6 is meteen mat, en na 4...Txh4 5.Lxh4 gaat het paard door zetdwang verloren.
5.La3!
En niet 5.Lc5 Te4 (of Tg3 6.Ld4 Pf2 7.Lxf2 Tg8+ met remise) 6.La3 Te1 7.Lb4 Te2 8.Lc3 Tg2 en de verkeerde is aan zet.
5...Tg1
Of 5...Tc4 6.Lb2 Tc7 7.Lf6 Th7+ 8.Kg8
6.Lb4 Tg2
6...Td1 7.Lc3
7.Lc3 en nu moet het zwarte paard zijn akelige zetplicht vervullen - Zwart gaat mat.

Vijfde Eervolle Vermelding: Andrei Visokosov (Rusland) en Nikolai Mironenko (Oekraïne)

Met een gepointeerde inleiding bereikt Wit een eindspel van loper tegen toren plus twee pionnen waarin hij, dankzij het paradoxale 7.Kb4! nog net remise kan maken.

Wit speelt en maakt remise

1.c7 Tc6 2.Tg3+ Kh4 3.Ld7 Txc7 4.Tg4+ Kh5 5.Tg7 Thc6 6.Lxc6 Txg7 7.Kb4!
Laat beide pionnen staan. 7.Kxa4 Tc7 8.Le4 Kg5 9.Kb4 Kf4 10.Lg6 Ke5 11.Kc3 Kd5 verliest.
7...c3
Zowel na 7...Tc7 8.Lxa4 c3 9.Lc2 Kg4 10.Kb3 Kf4 11.Lg6 Ke3 12.Kc2 als na 7...a3 8.Kxa3 Tc7 9.Le4 Kg5 10.Kb2 Kf4 11.Lg2 Ke5 12.Kc3 Kd6 13.Lf1 bereikt Wit een theoretische remise.
8.Le8+ Kg5 9.Kxc3
Maar niet 9.Lxa4 Tc7 10.Lc2 Kf4 11.Kb3 Ke3 12.Lg6 Kd2 en Zwart wint.
9...a3 10.Kb3 Ta7 11.Ka2 met remise.

Zesde Eervolle Vermelding: Harrie Grondijs (Nederland)

De toren ziet, weliswaar tweemaal na een slagzet, alle hoeken van het bord, waarna een laatste winstpoging van Zwart slechts door de mooie schijnbeweging 8.Kg5 verijdeld kan worden.

Wit speelt en maakt remise

1.h8D+ Txh8 2.Th1+ Kg2 3.Txh8 bxa2 4.Ta8 a1D 5.Txa1 Lxa1 6.g5 Lxf6! 7.gxf6 Kh3 8.Kg5!
Het voor de hand liggende 8.Ke5 verliest na Kg4 9.Kxd5 Kxf5 10.Kd4 Kxf6 enz.
8...d4
Ook 8...Kg3 9.Kh6 d4 10.Kg7 d3 11.Kxf7 d2 12.Kg8 d1D 13.f7 is remise
9.Kf4 Kh4 10.Ke4 Kg5 11.Kxd4 Kxf5 12.Ke3 Kxf6 13.Kf4 met remise.

Eerste Bijzondere Vermelding: Alexander Golubev (Rusland)

Geestige rondgang van een paard dat, wraak nemend voor een collega, een familieschaak op c5 nog eens dunnetjes in andere richting over komt doen.
    Golubev zou een speciale prijs verdienen voor het mooiste zelf getekende diagram.

Wit speelt en wint

1.e3+ Kc4
Of 1...Ke4 2.Pf6+ Ke5 3.Pg4+ Ke4 4.d3+ met damewinst.
2.d3+ Kb4 3.Pc2+ Ka4 4.Pd4 Dxd3 5.Pc5+! Lxc5 6.Ld7+ Kb4 7.Pc6+ Ka4
Na 7...Kb5 8.Pe5+ Kb6 9.Pxd3 Lxe3 heeft Wit een langzame maar zekere technische winst.
8.Pe5+
8.Pxa7+ Kb4 9.Pc6+ is tijdverlies; na 9...Kb5 10.Pe5+ Kb6 11.Pxd3 Lxe3 noch na 9...Ka4 10.Pe5+ speelt de gewonnen pion een rol.
8...Db5 9.Pd3 Dxd7
Er dreigde ook b3 mat. Maar nu komt er een nieuw familieschaak op c5:
10.Pxc5+ en Wit wint.

Tweede Bijzondere Vermelding: Roger Missiaen (België)

Een gedomineerde loper wordt ten slotte veroverd met een hoekzet van een paard.

Wit speelt en wint

Wit staat twee stukken voor, maar er staan er ook twee in.
1.Pf4+
1.Pg3+ Kf3 kost een stuk en de winst.
1...Kf3 2.Pxd3!
Niet 2.Lc6+ Kxf4 3.Lc7 d2 4.Lxd6+ Ke3 5.Lc5+ Kf4 met remise.
2...Pxb5 3.Pf6 Pd6
Of 3...Lg6 4.Ld8! gevolgd door Pe5 met stukwinst. Ook na 3...Ke2 4.Pe5 Pd6 5.Lc7 Pb5 6.Lb8 gaat de loper verloren.
4.Lc7 Pb5 5.Lb8 Lg6 6.Pe5+ Kf4
en nu niet 7.Pxg6+ Kg5 en Zwart wint het stuk meteen terug, maar
7.Pf7+! Ke3 8.Ph8! en de loper gaat nu echt verloren. Wit wint.

Derde Bijzondere Vermelding: Luis Miguel Gonzalez (Spanje)

Een hardhandig gevecht om een onderste rij-mat, waarbij de witte stukken voortdurend op door pionnen gedekte velden gaan staan. Het hoogtepunt is het frappante 6.Tfd6.

Wit speelt en wint

1.Txf6
Dreigt vooral Kf7, wat nu nog gepareerd zou worden door Pg4
1...Kg8 2.c7 Tc6
Of 2...Ta8 3.Pxd6 en nu 3...e(g)xf6 4.Pc8! of 3...h2 4.Pe4 Tbb8 5.cxb8D+ Txb8 6.Tf1
3.Pxd6 Txc7 4.Pe8
Na 4.Tf7 maakt exd6 5.Txc7 d5+ 6.Kg5 a2 op den duur remise.
4...Tac6 5.Td8 Tc8
en nu
6.Tfd6!
en mat in enkele zetten, bijvoorbeeld
6...Txd8 7.Pf6+ exf6 8.Txd8 mat

Vierde Bijzondere Vermelding: Mario Matous (Tsjechië)

In een partij-achtige stand vermijdt Wit twee patvallen, en wint na minorpromotie door een drielopermat.

Wit speelt en wint

1.h7
En niet 1.Le6+ Ka3 2.h7 Db1+
1...Dh1+ 2.Kb6 Dxh4
3.h8D Dxg4 is nu remise; Wit moet eerst zijn Lg4 redden. 3.Ld1+ Kc4 wint niet, en dus:
3.Le6+ Ka3
en nu niet 4.h8D Dxd4+ 5.Dxd4 pat, maar
4.h8L!
Dreigt zowel 5.Lc5+ als Lb2+
4...Dg5 5.Lb2+!
Vermijdt de val 5.Lc5+? Dxc5+ 6.Kxc5 waarna het toch pat zou zijn.
5... Kb4 6.Lhc3 met een fraai mat.

Vijfde Bijzondere Vermelding: Joeri Akobia (Georgië)

Door een schuilplaats voor zijn koning te creëren weet Wit de zwarte vrijpionnen tegen te houden en nog net een remise database-eindspel te bereiken. Het slotspel, waarin de witte koning de verkeerde kant op te lijkt lopen, is fraai.

Wit speelt en maakt remise

1.Txf6
Anders gebeuren er dingen als 1.Tc7 g3 2.c6 g2 3.cxd7 Td1 4.Tb8 Tb1+ of 1.Tc8 g3 2.c6 g2 3.cxd7 Td1 4.d8D Txd8 5.Txd8 g1D 6.Tc6 Kxg6 of 1.Td6 g3 2.Td2 g2 3.Txg2 Txg2 4.Kxc4 Tc2+ 5.Kd5 Kxg6 en Zwarts materiële voorsprong beslist.
1...g3 2.c6 dxc6+ 3.Kxc6 c3 4.Tf5+ Kh6 5.Tc5 g2 6.Txc3 Th1 7.Tg3 g1D 8.Txg1 Txg1 9.Kd5 Txg6
en nu is volgens de eindspel-databases
10.Tb1!
de enige remise-zet. Er kan volgen:
10...Tg4 11.Th1+ Kg6 12.Ke5 Kg5 13.Ke6 g6 14.Kf7 Tf4+ 15.Kg7 met remise.

Zesde Bijzondere Vermelding: Yochanan Afek (Israël)

Het onwaarschijnlijke 5.Ta4+, een torenoffer met schaakprovocatie terwijl Zwart van alles dreigde, is een fraaie vondst, maar ook het resulterende eeuwig schaak is aardig.

Zwart speelt, Wit maakt remise

1...d2+
Niet 1...b2 wegens 2.Ta4+! Zwart wil met schaak kunnen slaan.
2.Kf1 e2+ 3.Kxe2 d1D+ 4.Kxd1
Na 4.Dxd1 Lh5+ 5.Kd2 Lxd1 6.Tc5 b2 7.Txa5+ La4 8.Pb5+ Kb3 9.Pd4+ Kc4 10.Txa4+ Kd5 11.Txa2 b1D moet Zwart winnen.
4...b2 5.Ta4+!
Toch.
5...Lxa4+ 6.Kd2 bxa1D 7.Pc4+ Kb3 8.Pxa5+ Kb2 9.Pc4+ Kb1 10.Pa3+ Kb2 11.Pc4+ enz. met remise.

© Tim Krabbé, 2003

Bovenkant | Hoofdpagina schaken | Hoofdpagina | Email